SUTRA JE SVETSKI DAN TUBERKULOZE
HRONIČNO INFEKTIVNO ZAPALjENjE
Najčešće zahvata pluća, mada se može manifestovati u bilo kom drugom organu, ili tkivu. Od ukupnog broja inficiranih, 10% razvije kliničku sliku. Simptomi i način lečenja. Preventivne mere
Svetski dan tuberkuloze u celom svetu se obeležava 24. marta. Tog dana je Robert Koh otkrio uzročnika ove bolesti, što je bio prvi korak ka dijagnostifikovanju i lečenju tuberkuloze.
Razgovarali smo sa dr Anom Tadić, pneumoftiziologom, načelnicom Službe pneumoftiziologije Opšte bolnice „Dr L. K. Lazarević“ u Šapcu.
Šta je tuberkuloza i kako nastaje?
- Tuberkuloza je hronično infektivno zapaljenje, koje najčešće zahvata pluća, mada se može manifestovati u bilo kom drugom organu ili tkivu. Izaziva je bacil tuberkuloze - Kohov bacil, a najčešće nastaje njegovim udisanjem. Uglavnom je čovek izvor zaraze, a pluća su prevashodno mesto porekla bacila tuberkuloze kod obolelih. Bacil tuberkuloze se najčešće nalazi u iskašljanom sadržaju – sputumu. Mnogo ređe TB su zahvaćene limfne žlezde, kosti i zglobovi, urin kod TB bubrega, uterovaginalni sekret i izmet.
Kako se prenosi?
- Inhalacijom bacila tuberkuloze pri bliskom kontaktu sa zaraznim (sputum pozitivnim ) bolesnikom.
Ukoliko je osoba zaražena bacilom tuberkuloze, to ne znači da će se razboleti od ove bolesti?
- Od ukupnog broja inficiranih, 10% razvije kliničku sliku TB, 5% u toku prve godine od infekcije, a kod 5% bacil tuberkuloze ostaje uspavan dok ne dođe do oštećenja imuniteta usled bolesti ili korišćenja lekova koji slabe imunitet. Najosetljivije starosne grupe su deca do druge godine života, deca u pubertetu i adolescenciji, stariji od 65 godina, žene u toku trudnoće i laktacije, pacijenti na imunosupresivnoj terapiji (kortikosteroidi, citostatici), oboleli od teških hroničnih bolesti, kao što je dijabetes, od malignih bolesti, kao i bolesnici sa HIV infekcijom
Koji simtpomi ukazuju na oboljenje?
- Zbog tegoba kao što su: kašalj, iskašljavanje, gubitak apetita i telesne mase, jeza, drhtavica i noćno znojenje, pacijent se javlja kod lekara opšte prakse, koji ga upućuje kod pneumoftiziologa gde se na osnovu Rtg pluća, kliničkog nalaza, laboratorijskih nalaza i uzetog sputuma na ARB i LONj, postavlja dijagnoza. Direktnom mikroskopijom se utvrđuju acido alkoholno rezistentni bacili (rezultat stiže za 2 do 3 dana), takav preparat se kultiviše i dobija se pozitivna kultura, koja je zlatni standard za potvrdu oboljenja (za kulturu je potrebno do 8 nedelja).
Kako se leči tuberkuloza?
- Ako je u ispljuvku viđen acido alkoholno rezistentni bacil, tzv Kohov bacil, imamo kliničku sliku i pozitivan radiološki nalaz, što je dovoljno da se započne terapija. Leči se lekovima prve linije antituberkulotika. Najčešće se koriste četiri leka u inicijalnoj fazi lečenja koja najčešće traje dva meseca. Lečenje inicijalne faze započinje pretežno u bolničkim uslovima, zato što je neophodno mirovanje, uz hiperproteinsku ishranu. Potrebno je da prođe između dve i tri nedelje do negativizacije ispljuvka. Posle inicijalne faze, nastavlja se sa produžnom fazom, koja podrazumeva dva leka u trajanju od četiri meseca, najčešće ambulantno.
Šta je multirezistentna tuberkuloza?
- Multirezistencija je neosetljivost na najmanje dva anituberkulotika prve linije, kao što su izoniazid i rimfapicin. Multirezistentna TB je ona kod koje postoji neosetljivost Kohovog bacila na gore navedena dva leka i leči se na specifičan način, u specijalizovanim ustanovama. U Šapcu nema multirezistentne TB.
Koliki je rizik da se oni koji su bolovali od tuberkuloze ponovo razbole?
- Najčešće se recidiv (ponovno oboljevanje od TB) dešava kod osoba koje nisu adekvatno i dovoljno dugo lečene, kod onih koji nisu uredno koristili ATL, koji imaju poremećaj imuniteta, koji nije postojao pri inicijalnom lečenju, kod težih hroničnih ili malignih oboljenja. Kod recidiva lečenje traje osam meseci.
Koje su preventivne mere?
- U prevenciju spadaju: BCG vakcina po rođenju, redovne kontrole, adekvatna ishrana, sistematski pregledi, pregledi kontakta, podizanje kvaliteta imuniteta, adekvatan higijensko-dijetetski režim, kontrola i lečenje hroničnih i malignih bolesti.
Razgovarali smo sa dr Anom Tadić, pneumoftiziologom, načelnicom Službe pneumoftiziologije Opšte bolnice „Dr L. K. Lazarević“ u Šapcu.
Šta je tuberkuloza i kako nastaje?
- Tuberkuloza je hronično infektivno zapaljenje, koje najčešće zahvata pluća, mada se može manifestovati u bilo kom drugom organu ili tkivu. Izaziva je bacil tuberkuloze - Kohov bacil, a najčešće nastaje njegovim udisanjem. Uglavnom je čovek izvor zaraze, a pluća su prevashodno mesto porekla bacila tuberkuloze kod obolelih. Bacil tuberkuloze se najčešće nalazi u iskašljanom sadržaju – sputumu. Mnogo ređe TB su zahvaćene limfne žlezde, kosti i zglobovi, urin kod TB bubrega, uterovaginalni sekret i izmet.
Kako se prenosi?
- Inhalacijom bacila tuberkuloze pri bliskom kontaktu sa zaraznim (sputum pozitivnim ) bolesnikom.
Ukoliko je osoba zaražena bacilom tuberkuloze, to ne znači da će se razboleti od ove bolesti?
- Od ukupnog broja inficiranih, 10% razvije kliničku sliku TB, 5% u toku prve godine od infekcije, a kod 5% bacil tuberkuloze ostaje uspavan dok ne dođe do oštećenja imuniteta usled bolesti ili korišćenja lekova koji slabe imunitet. Najosetljivije starosne grupe su deca do druge godine života, deca u pubertetu i adolescenciji, stariji od 65 godina, žene u toku trudnoće i laktacije, pacijenti na imunosupresivnoj terapiji (kortikosteroidi, citostatici), oboleli od teških hroničnih bolesti, kao što je dijabetes, od malignih bolesti, kao i bolesnici sa HIV infekcijom
Koji simtpomi ukazuju na oboljenje?
- Zbog tegoba kao što su: kašalj, iskašljavanje, gubitak apetita i telesne mase, jeza, drhtavica i noćno znojenje, pacijent se javlja kod lekara opšte prakse, koji ga upućuje kod pneumoftiziologa gde se na osnovu Rtg pluća, kliničkog nalaza, laboratorijskih nalaza i uzetog sputuma na ARB i LONj, postavlja dijagnoza. Direktnom mikroskopijom se utvrđuju acido alkoholno rezistentni bacili (rezultat stiže za 2 do 3 dana), takav preparat se kultiviše i dobija se pozitivna kultura, koja je zlatni standard za potvrdu oboljenja (za kulturu je potrebno do 8 nedelja).
Kako se leči tuberkuloza?
- Ako je u ispljuvku viđen acido alkoholno rezistentni bacil, tzv Kohov bacil, imamo kliničku sliku i pozitivan radiološki nalaz, što je dovoljno da se započne terapija. Leči se lekovima prve linije antituberkulotika. Najčešće se koriste četiri leka u inicijalnoj fazi lečenja koja najčešće traje dva meseca. Lečenje inicijalne faze započinje pretežno u bolničkim uslovima, zato što je neophodno mirovanje, uz hiperproteinsku ishranu. Potrebno je da prođe između dve i tri nedelje do negativizacije ispljuvka. Posle inicijalne faze, nastavlja se sa produžnom fazom, koja podrazumeva dva leka u trajanju od četiri meseca, najčešće ambulantno.
Šta je multirezistentna tuberkuloza?
- Multirezistencija je neosetljivost na najmanje dva anituberkulotika prve linije, kao što su izoniazid i rimfapicin. Multirezistentna TB je ona kod koje postoji neosetljivost Kohovog bacila na gore navedena dva leka i leči se na specifičan način, u specijalizovanim ustanovama. U Šapcu nema multirezistentne TB.
Koliki je rizik da se oni koji su bolovali od tuberkuloze ponovo razbole?
- Najčešće se recidiv (ponovno oboljevanje od TB) dešava kod osoba koje nisu adekvatno i dovoljno dugo lečene, kod onih koji nisu uredno koristili ATL, koji imaju poremećaj imuniteta, koji nije postojao pri inicijalnom lečenju, kod težih hroničnih ili malignih oboljenja. Kod recidiva lečenje traje osam meseci.
Koje su preventivne mere?
- U prevenciju spadaju: BCG vakcina po rođenju, redovne kontrole, adekvatna ishrana, sistematski pregledi, pregledi kontakta, podizanje kvaliteta imuniteta, adekvatan higijensko-dijetetski režim, kontrola i lečenje hroničnih i malignih bolesti.
M. Filipović
Najnoviji broj
18. april 2024.
