Međunarodni dan starijih osoba 1. oktobar
KORAK U BUDUĆNOST
Slogan ovogodišnje kampanje: “Korak u budućnost: prepoznavanje talenata, doprinosa i učešća starijih u društvu” izabran je sa ciljem da se promoviše doprinos i učešće starijih osoba u porodici, lokalnoj zajednici i društvu
Starenje populacije danas predstavlja jedan od najvećih uspeha čovečanstva ali je i jedan od najvećih javnozdravstvenih izazova.
Procena je da će broj starijih osoba širom sveta porasti za 56%, odnosno sa 901 milion osoba na više od 1,4 milijarde između 2015. i 2030. godine. Do 2030. godine, broj osoba starijih od 60 godina i više će premašiti broj mladih uzrasta od 15 do 24 godine.
Slogan ovogodišnje kampanje: “Korak u budućnost: prepoznavanje talenata, doprinosa i učešća starijih u društvu” izabran je sa ciljem da se promoviše doprinos i učešće starijih osoba u porodici, lokalnoj zajednici i društvu. Ovogodišnja tema naglašava vezu između prepoznavanja talenata među starijim osobama i mogućnosti njihovog učešća u okruženju u kome žive, čime se omogućava implementacija Agende 2030 i Madridskog međunarodnog plana akcije o starenju, koji trenutno prolazi kroz treći krug pregleda i procene. Potreba da se obrati pažnja na često zanemaren doprinos starijih osoba, nije samo neophodana za njihovu dobrobit, već je i imperativ za proces održivog razvoja.
Neophodno je istražiti najdelotvornije načine promocije i osnaživanja učešća starijih osoba u različitim aspektima života, ali i podržati njihovo učešće, u skladu sa osnovnim pravima starijih osoba, njihovim potrebama i željama.
Novi izazovi
U 21. veku zdravlje određuju brojni društveni trendovi ali istovremeno zdravlje utiče na iste. Privreda se globalizuje, sve više ljudi živi i radi u gradovima, obrazac porodice se menja, a tehnologija ubrzano razvija. Starenje stanovništva predstavlja jednu od najvećih društvenih transformacija. Ubrzo će svet imati više starih ljudi nego dece i veoma starih osoba će biti više nego ikada ranije.
Procenjuje se da će se procenat starih osoba preko 60 godina skoro udvostručiti u periodu između 2000. i 2050. godine. Očekuje se da apsolutni broj ljudi starosti 60 i više godina poraste sa 605 miliona na 2 milijarde u istom periodu, dok će broj osoba starijih 80 i više godina biti skoro četiri puta veći do 2050. godine i iznosiće 395 miliona.
Broj osoba starijih od 65 godina premašiće broj dece mlađe od 5 godina u narednih pet godina, a do 2050. godine i broj dece mlađe od 14 godina.
Danas većina starih osoba živi u ekonomski slabo razvijenim i nerazvijenim zemljama, i oni će činiti 80% populacije do 2050. godine.
Republika Srbija sa prosečnom starošću stanovnika od 41,6 godina (2011) jedna je od najstarijih zemalja u svetu. Procenat osoba preko 65 godina će iznositi najmanje 22% do 2030. godine, što je skoro jedan na četiri stanovnika. Stanovništvo Srbije je sve starije. Osnovna odlika starosno-polne strukture stanovništva Republike Srbije danas je brojčana dominacija muškaraca kod mladog stanovništva, odnosno dominantnost žena kod sredovečnog i starog stanovništva. „Najstariji” je region Južne i Istočne Srbije, gde je čak 25% stanovništva starije od 60 godina.
Rizici
Očekuje se u budućnosti povećana zastupljenost starih, hronično obolelih i funkcionalno zavisnih osoba. Naime, stare osobe najčešće obolevaju od hroničnih nezaraznih bolesti, kao što su bolesti srca i krvnih sudova, rak i šećerna bolest. Osim toga, stare osobe često imaju više zdravstvenih problema istovremeno.
Takođe, broj osoba koji živi sa invaliditetom je u porastu zbog starenja stanovništva. Naime, skoro 65% svih osoba sa poremećajima vida su uzrasta 50 i više godina. Ova starosna grupa čini oko 20% svetske populacije.
Na globalnom nivou, mnoge stare osobe su pod rizikom od različitih oblika lošeg i nehumanog odnosa prema njima. Skoro 4–6% populacije starih u razvijenim zemljama iskusilo je neki oblik maltretiranja kod kuće. Nasilno ponašanje u institucijama uključuje primenu fizičke sile, lišavanje dostojanstva starih (na primer ostavljajući ih u neurednoj odeći) i namerno neobezbeđivanje neophodne nege (razvoj dekubitusa, na primer). Loše postupanje sa starim osobama može dovesti do ozbiljnih fizičkih povreda i dugoročnih psiholoških posledica.
Rizik od demencije naglo raste sa povećanjem godina starosti. Procenjuje se da 25–30% osoba uzrasta 85 ili više godina ima određeni stepen smanjenja kognitivnih funkcija.
Mnogi veoma stari ljudi gube sposobnost da samostalno žive zbog ograničene pokretljivosti, psihološke ili moralne slabosti ili drugih fizičkih problema. Mnogima je potreban neki oblik dugoročne nege, što uključuje negu u staračkom domu, gerontodomaćice, pomoć u kući, brigu lokalne zajednice i duži boravak u bolnici.
U kriznim situacijama stari su posebno osetljivi. Naime, oni često ne mogu da pobegnu ili da putuju na dugim relacijama i mogu biti ostavljeni i prepušteni sami sebi.
Procena je da će broj starijih osoba širom sveta porasti za 56%, odnosno sa 901 milion osoba na više od 1,4 milijarde između 2015. i 2030. godine. Do 2030. godine, broj osoba starijih od 60 godina i više će premašiti broj mladih uzrasta od 15 do 24 godine.
Slogan ovogodišnje kampanje: “Korak u budućnost: prepoznavanje talenata, doprinosa i učešća starijih u društvu” izabran je sa ciljem da se promoviše doprinos i učešće starijih osoba u porodici, lokalnoj zajednici i društvu. Ovogodišnja tema naglašava vezu između prepoznavanja talenata među starijim osobama i mogućnosti njihovog učešća u okruženju u kome žive, čime se omogućava implementacija Agende 2030 i Madridskog međunarodnog plana akcije o starenju, koji trenutno prolazi kroz treći krug pregleda i procene. Potreba da se obrati pažnja na često zanemaren doprinos starijih osoba, nije samo neophodana za njihovu dobrobit, već je i imperativ za proces održivog razvoja.
Neophodno je istražiti najdelotvornije načine promocije i osnaživanja učešća starijih osoba u različitim aspektima života, ali i podržati njihovo učešće, u skladu sa osnovnim pravima starijih osoba, njihovim potrebama i željama.
Novi izazovi
U 21. veku zdravlje određuju brojni društveni trendovi ali istovremeno zdravlje utiče na iste. Privreda se globalizuje, sve više ljudi živi i radi u gradovima, obrazac porodice se menja, a tehnologija ubrzano razvija. Starenje stanovništva predstavlja jednu od najvećih društvenih transformacija. Ubrzo će svet imati više starih ljudi nego dece i veoma starih osoba će biti više nego ikada ranije.
Procenjuje se da će se procenat starih osoba preko 60 godina skoro udvostručiti u periodu između 2000. i 2050. godine. Očekuje se da apsolutni broj ljudi starosti 60 i više godina poraste sa 605 miliona na 2 milijarde u istom periodu, dok će broj osoba starijih 80 i više godina biti skoro četiri puta veći do 2050. godine i iznosiće 395 miliona.
Broj osoba starijih od 65 godina premašiće broj dece mlađe od 5 godina u narednih pet godina, a do 2050. godine i broj dece mlađe od 14 godina.
Danas većina starih osoba živi u ekonomski slabo razvijenim i nerazvijenim zemljama, i oni će činiti 80% populacije do 2050. godine.
Republika Srbija sa prosečnom starošću stanovnika od 41,6 godina (2011) jedna je od najstarijih zemalja u svetu. Procenat osoba preko 65 godina će iznositi najmanje 22% do 2030. godine, što je skoro jedan na četiri stanovnika. Stanovništvo Srbije je sve starije. Osnovna odlika starosno-polne strukture stanovništva Republike Srbije danas je brojčana dominacija muškaraca kod mladog stanovništva, odnosno dominantnost žena kod sredovečnog i starog stanovništva. „Najstariji” je region Južne i Istočne Srbije, gde je čak 25% stanovništva starije od 60 godina.
Rizici
Očekuje se u budućnosti povećana zastupljenost starih, hronično obolelih i funkcionalno zavisnih osoba. Naime, stare osobe najčešće obolevaju od hroničnih nezaraznih bolesti, kao što su bolesti srca i krvnih sudova, rak i šećerna bolest. Osim toga, stare osobe često imaju više zdravstvenih problema istovremeno.
Takođe, broj osoba koji živi sa invaliditetom je u porastu zbog starenja stanovništva. Naime, skoro 65% svih osoba sa poremećajima vida su uzrasta 50 i više godina. Ova starosna grupa čini oko 20% svetske populacije.
Na globalnom nivou, mnoge stare osobe su pod rizikom od različitih oblika lošeg i nehumanog odnosa prema njima. Skoro 4–6% populacije starih u razvijenim zemljama iskusilo je neki oblik maltretiranja kod kuće. Nasilno ponašanje u institucijama uključuje primenu fizičke sile, lišavanje dostojanstva starih (na primer ostavljajući ih u neurednoj odeći) i namerno neobezbeđivanje neophodne nege (razvoj dekubitusa, na primer). Loše postupanje sa starim osobama može dovesti do ozbiljnih fizičkih povreda i dugoročnih psiholoških posledica.
Rizik od demencije naglo raste sa povećanjem godina starosti. Procenjuje se da 25–30% osoba uzrasta 85 ili više godina ima određeni stepen smanjenja kognitivnih funkcija.
Mnogi veoma stari ljudi gube sposobnost da samostalno žive zbog ograničene pokretljivosti, psihološke ili moralne slabosti ili drugih fizičkih problema. Mnogima je potreban neki oblik dugoročne nege, što uključuje negu u staračkom domu, gerontodomaćice, pomoć u kući, brigu lokalne zajednice i duži boravak u bolnici.
U kriznim situacijama stari su posebno osetljivi. Naime, oni često ne mogu da pobegnu ili da putuju na dugim relacijama i mogu biti ostavljeni i prepušteni sami sebi.
Zavod za javno zdravlje Šabac
Najnoviji broj
18. april 2024.
