Ljubav prema srpskom rodu

Stefan Nemanja i Sveti Sava zaslužni su za ostvarivanje i osamostaljivanje srpskog identiteta u XII i XIII veku. Stefan Nemanja je posle ratova sa braćom ujedinio sve srpske pokrajine (Zetu, Zahumlje, Rašku...) u jedinstvenu srpsku državu, koja je prvi put nazvana Srbija. Tadašnje velike sile Ugarska i Vizantija pretile su srpskom identitetu i na sve moguće načine uplitale su se u srpska nacionalna pitanja, imajući za cilj slabljenje uticaja Srba na Balkanu. Pored stvaranja srpske države, Sava i Nemanja bili su svesni da moraju učvrstiti temelje srpske države, osamostaliti Srpsku crkvu, raditi na prosvećivanju naroda, opismenjavanju – otvarati škole, pisati prve knjige, podizati srpske manastire i crkve... Sa Nemanjom i Savom počinje prelomni period u istoriji i kulturi Srba.
Uticaj grčke (vizantijske) kulture slabi, rađa se srpska kultura i identitet. Poznato je da je do dobijanja autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve, Crkva u Srbiji bila pod jurisdikcijom Ohridske arhiepiskopije (Carigradske patrijaršije). Grci su postvaljali episkope na teritoriji Srbije. Stefan Nemanja je znao, da ako želi da učvrsti srpski identitet, mora da ima krunu kralja ili cara, ali samo patrijarh (arhiepiskop) autokefalne Crkve može kralja krunisati. Znaući ovo, Stefan Nemanja davao je podsticaj sinu Rastku da radi na tom planu. Dobijanjem autokefalnosti SPC 1219. godine u Nikeji (pravo na autokefalnost nacionalne pomesne crkve daje carigradski – vaseljenski patrijarh, čiju odluku potvrđuju sve ostale pomesne pravoslavne crkve) Sava postaje prvi srpski arhiepiskop i prvi put u istoriji Srbin - Sava dobija legitimitet da postavlja srpske episkope i sveštenstvo po Srbiji. Nakon ovoga, Sava kruniše svog brata Stefana Prvovenčanog za prvog srpskog kralja 1220. godine u manastiru Žiča, gde Srbija postaje nasledna monarhija.
Pravoslavlje je postalo državna religija, po uzoru na Vizantiju. U ovom periodu srpske istorije pojavljuje se srpsko–vizantijski stil podizanja crkava i manastira, koje će svi naslednici Stefana Nemanje koristiti pri zidanju svoji zadužbina. Najpoznatija inkorporacija srpsko – vizantijskog stila građenja je manastir Studenica, zadužbina Stefana Nemanje. Srbija dobija prvi Ustav, po uzoru na vizantijski „Nomokanon“ – („nomo“ – državni propisi, „kanon“ crkveni propisi,). To je Savino „Zakonopravilo“. Nomokanon je zbornik crkveno – državnih propisa u 70. tačaka koji je Sveti Sava preveo 1219. godine na srpski jezik. Osnivaju se prepisivačke škole, pišu knjige na srpskom jeziku i počinje veliki rad na prosvećivanju srpskog naroda.
U periodu ranog srednjeg veka, vodila se briga isključivo o vlasteli. Sava to menja. Nemanjina Srbija se sa pravom može nazvati jednom od prvih demokratskih zemalja na svetu „Koji rob dođe u Srbiju, postaje slobodan“. To je bilo revolucionarno delo za rani srednji vek. Sava radi na prosvećivanju ne samo vlastelinskog staleža, nego celog srpskog naroda, gde se vidi Savina briga za celokupnu srpsku naciju. Podiže dostojanstvo svakog čoveka, brine da se opismeni i prosveti svaki Srbin, bez obzira na stalež. Dakle, iz svega navedenog, po delima Stefana Nemanje i sina njegovog Save vidimo pre svega veliku ljubav prema svom srpskom rodu, svaki njihov zadatak bio je isključivo u interesu sveobuhvatnog srpskog naroda i njegovog učvršćivanja. Dela Stefana Nemanje i Svetog Save su temelj svega onoga što imamo danas, a dato nam je u amanet da nastavimo njihovim koracima.