ROMAN „ALEKSANDAR OD JUGOSLAVIJE“ VUKA DRAŠKOVIĆA
Reinkarnacija poeme Veliki inkvizitor
Ovo je, bez sumnje, među najboljim, ako ne i najbolji Draškovićev roman. Visokim umetničkim dometima, suptilnim prikazima i analizama krupnih istorijskih ličnosti i događaja burne epohe prve trećine kontroverznog HH veka, ovo delo spada među najbolje istorijske romane naše književnosti
Vuk Drašković, ovenčan slavom najčitanijeg pisca sredinom osamdesetih prošlog veka, u jednom od brojnih intervjua, upitan koja imena predstavljaju njegovo književno „sveto trojstvo“, bez dvoumljenja je odgovorio: Na prvom mestu Dostojevski, na drugom Dostojevski i na trećem, opet, Dostojevski. Nad celim književnim stvaralaštvom ovog najtiražnijeg jugoslovenskog i srpskog romanopisca, nadvija se svetla senka velikog Rusa. Od Noža do novog romana Aleksandar od Jugoslavije, koji je izašao u izdanju Lagune u fascinantnom početnom tiražu od 20.000 primeraka.
Ovo je, bez sumnje, među najboljim, ako ne i najbolji Draškovićev roman. Visokim umetničkim dometima, suptilnim prikazima i analizama krupnih istorijskih ličnosti i događaja burne epohe prve trećine kontroverznog HH veka, ovo delo spada među najbolje istorijske romane naše književnosti.
„Dajući druge, odajemo sebe“, zapisao je jedan slavni pisac. Ovaj roman, osobito svojim epilogom Post mortem, koji je briljantni kreščendo istorijske sage o velikom Kralju, odaje autorovu svesnu ili podsvesnu zavisnost i uslovljenost Dostojevskim. Poema Veliki inkvizitor, predstavlja idejno i tematsko čvorište romana Braća Karamazovi, koju je Fridrih Niče nazvao „biserom svetske književnosti“, ugnezdila se u završnom poglavlju Draškovićevog romana frapantno upadljivo, kao krilata bela ptica na vrh odžaka belog kraljevskog dvora.
U seviljsku tamnicu u koju je zatočen Hristos, Veliki Inkvizitor – španski katolički kardinal silazi u ponoć. Izgovara dugi monolog u kome razotkriva široku ideološku i socijalnu platformu katolicizma. Racionalizujući uzvišenu ideju bratstva i jednakosti jevanđelskog hrišćanstva, sa ciljem uspostavljanja vladavine nad celim svetom, rimsko hrišćanstvo sagradilo je „ateističku kulu vavilonsku“. Time je udarilo temelje evropskom teorijskom socijalizmu, koji je u suštini, po rečima Dostojevskog: „najistinitiji i najdirektniji nastavak katoličke ideje, njeno potpuno i krajnje ostvarenje“.
Prestavnik tog i takvog socijalizma, privezavši lukavo i vešto svoj mali revolucionarni čamac za moćni ratni razarač ruske Crvene armije, uplovio je rekom srpske krvi u oslobođeni Beograd i usidrio se na Dedinju, u domu kraljevske dinastije Karađorđevića. Dok njegove proleterske brigade seju smrt Srbijom i srpskom prestonicom, Veliki inkvizitor socijalizma Josip Broz, sa svojim drugovima, proslavlja pobedu na dedinjskom bregu.
Autor romana podiže ga iznenada sa pobedničke gozbe i krišom odvodi pred veliki portret Kralja Aleksandra u dvor, iz koga je Kralj krenuo na svoje poslednje putovanje u Marselj. Aleksandar je na portretu u uniformi pešadijskog pukovnika, uzdržanog osmeha na usnama, vazda gotovim za ratnu komandu. Broz u maršalskoj uniformi dugo stoji pred njim. Posmatra i ćuti. Onda otpočinje dugi monolog koji sažima dramu celog romana i istorijsku dramu države Jugoslavije, sa projekcijom groteskne sudbine Srba u njoj. Osobito posle nje.
Ceo monolog, po tonu i dramskoj napetosti, ambijentu i atmosferi, na nivou je visoke umetničke vrednosti „poeme“ o Velikom inkvizitoru Ivana Karamazova. Impozantna figura glavnog junaka dominira scenom celog romana, kao što je za života dominirala istorijskom pozornicom epohe. Velika istorijska tema i grandiozna ličnost Kralja ratnika i tvorca Jugoslavije, velikim umetničkim darom i nadahnućem, živo su dočarani i privlačno predstavljeni savremenom čitaocu. To novom književnom ostvarenju Vuka Draškovića daje univerzalni karakter i značaj, i roman Aleksandar od Jugoslavije, svrstava u klasike, ne samo naše, već i evropske književnosti.
U posveti Jovanu Dučiću u „crvenoj knjizi“ pripovedaka, Andrić je napisao: „Kad bi nešto bilo mogućno da jednom bude zaboravljeno vaše ime i izgubljeno vaše delo, tvrdo verujem da bi neki daleki naraštaji, htijući da izraze ono što je najlepše u njima, progovorili jezikom vaše poezije i našli iste vaše reči“.
Ako se nekom učinilo, da je u ovom našem apsurdnom rijaliti vremenu, izgubljeno delo i zaboravljeno ime, najveće harizme svetske književnosti – Fjodora Mihailoviča Dostojovskog, roman Vuka Draškovića ohrabriće ga i uveriti da velika dela kulturne i književne baštine čovečanstva nisu mrtvi i okamenjeni idoli. Svojom nenadmašnom umetničkom snagom, ona predstavljaju večne uzore i žive izvore, snažne pokretače i neiscrpna nadahnuća budućim pregaocima i stvaraocima.
Večni Dostojevski i legenda Veliki inkvizitor, doživeli su svoju reinkarnaciju u romanu Vuka Draškovića, Aleksandar od Jugoslavije.
To je sudbina velikih pisaca i velikih književnih dela.
Ovo je, bez sumnje, među najboljim, ako ne i najbolji Draškovićev roman. Visokim umetničkim dometima, suptilnim prikazima i analizama krupnih istorijskih ličnosti i događaja burne epohe prve trećine kontroverznog HH veka, ovo delo spada među najbolje istorijske romane naše književnosti.
„Dajući druge, odajemo sebe“, zapisao je jedan slavni pisac. Ovaj roman, osobito svojim epilogom Post mortem, koji je briljantni kreščendo istorijske sage o velikom Kralju, odaje autorovu svesnu ili podsvesnu zavisnost i uslovljenost Dostojevskim. Poema Veliki inkvizitor, predstavlja idejno i tematsko čvorište romana Braća Karamazovi, koju je Fridrih Niče nazvao „biserom svetske književnosti“, ugnezdila se u završnom poglavlju Draškovićevog romana frapantno upadljivo, kao krilata bela ptica na vrh odžaka belog kraljevskog dvora.
U seviljsku tamnicu u koju je zatočen Hristos, Veliki Inkvizitor – španski katolički kardinal silazi u ponoć. Izgovara dugi monolog u kome razotkriva široku ideološku i socijalnu platformu katolicizma. Racionalizujući uzvišenu ideju bratstva i jednakosti jevanđelskog hrišćanstva, sa ciljem uspostavljanja vladavine nad celim svetom, rimsko hrišćanstvo sagradilo je „ateističku kulu vavilonsku“. Time je udarilo temelje evropskom teorijskom socijalizmu, koji je u suštini, po rečima Dostojevskog: „najistinitiji i najdirektniji nastavak katoličke ideje, njeno potpuno i krajnje ostvarenje“.
Prestavnik tog i takvog socijalizma, privezavši lukavo i vešto svoj mali revolucionarni čamac za moćni ratni razarač ruske Crvene armije, uplovio je rekom srpske krvi u oslobođeni Beograd i usidrio se na Dedinju, u domu kraljevske dinastije Karađorđevića. Dok njegove proleterske brigade seju smrt Srbijom i srpskom prestonicom, Veliki inkvizitor socijalizma Josip Broz, sa svojim drugovima, proslavlja pobedu na dedinjskom bregu.
Autor romana podiže ga iznenada sa pobedničke gozbe i krišom odvodi pred veliki portret Kralja Aleksandra u dvor, iz koga je Kralj krenuo na svoje poslednje putovanje u Marselj. Aleksandar je na portretu u uniformi pešadijskog pukovnika, uzdržanog osmeha na usnama, vazda gotovim za ratnu komandu. Broz u maršalskoj uniformi dugo stoji pred njim. Posmatra i ćuti. Onda otpočinje dugi monolog koji sažima dramu celog romana i istorijsku dramu države Jugoslavije, sa projekcijom groteskne sudbine Srba u njoj. Osobito posle nje.
Ceo monolog, po tonu i dramskoj napetosti, ambijentu i atmosferi, na nivou je visoke umetničke vrednosti „poeme“ o Velikom inkvizitoru Ivana Karamazova. Impozantna figura glavnog junaka dominira scenom celog romana, kao što je za života dominirala istorijskom pozornicom epohe. Velika istorijska tema i grandiozna ličnost Kralja ratnika i tvorca Jugoslavije, velikim umetničkim darom i nadahnućem, živo su dočarani i privlačno predstavljeni savremenom čitaocu. To novom književnom ostvarenju Vuka Draškovića daje univerzalni karakter i značaj, i roman Aleksandar od Jugoslavije, svrstava u klasike, ne samo naše, već i evropske književnosti.
U posveti Jovanu Dučiću u „crvenoj knjizi“ pripovedaka, Andrić je napisao: „Kad bi nešto bilo mogućno da jednom bude zaboravljeno vaše ime i izgubljeno vaše delo, tvrdo verujem da bi neki daleki naraštaji, htijući da izraze ono što je najlepše u njima, progovorili jezikom vaše poezije i našli iste vaše reči“.
Ako se nekom učinilo, da je u ovom našem apsurdnom rijaliti vremenu, izgubljeno delo i zaboravljeno ime, najveće harizme svetske književnosti – Fjodora Mihailoviča Dostojovskog, roman Vuka Draškovića ohrabriće ga i uveriti da velika dela kulturne i književne baštine čovečanstva nisu mrtvi i okamenjeni idoli. Svojom nenadmašnom umetničkom snagom, ona predstavljaju večne uzore i žive izvore, snažne pokretače i neiscrpna nadahnuća budućim pregaocima i stvaraocima.
Večni Dostojevski i legenda Veliki inkvizitor, doživeli su svoju reinkarnaciju u romanu Vuka Draškovića, Aleksandar od Jugoslavije.
To je sudbina velikih pisaca i velikih književnih dela.
Dr Ljubomir Ranković
Najnoviji broj
18. april 2024.
