Značaj skrininga u smanjenu smrtnosti od raka dojke u Mačvanskom okrugu
Rana dijagnostika daje šansu životu
Čak 70% malignih tumora dojke otkrije se kada su oni veći od 2 cm što ukazuje na dugi rast i propušteno vreme za ranu dijagnostiku. Ukoliko se rak dojke otkrije u ranoj fazi može se u potpunosti izlečiti
Najučestaliji maligni tumor kod žena u Srbiji je rak dojke. Svake godine u Srbiji oboli preko 4000 žena a umre preko 1600. Svaka 8 žena u Srbiji je u riziku da tokom života oboli od raka dojke. Rak dojke se najčešće javlja kod starijih žena koje imaju najbliže srodnice (majka, sestra, tetka, baka) obolele od ove bolesti, koje su prvu menstruaciju dobile pre 12. godine, i poslednju imale posle 50. godine, koje nisu rađale ili su imale prvi porođaj posle 30. godine života, duže vreme koriste hormonsku terapiju, alkohol i duvan, gojazne i fizički neaktivne.
Iako se po učestalosti raka dojke Srbija ne razlikuje od razvijenih evropskih država, po stopi umiranja nažalost se nalazimo na vrhu ove neslavne lestvice. Jedan od razloga svakako je kasno otkrivanje bolesti odnosno dijagnoza raka kada se on već proširio u okolne limfne žlezde ili do udaljene metastaze. Čak 70% malignih tumora dojke otkrije se kada su oni veći od 2 cm što ukazuje na dugi rast i propušteno vreme za ranu dijagnostiku. Ukoliko se rak dojke otkrije u ranoj fazi može se u potpunosti izlečiti. Program ranog otkrivanja raka dojke kod žena koje su naizgled zdrave, bez simptoma naziva se skrining. Organizovani skrining podrazumeva pozivanje žena o d 50 do 69 godina na radiografsko snimanje dojke-mamografiju. Mamografija predstavlja rendgenski pregled za otkrivanje promena u dojci koje se ne mogu napipati ili otkriti drugim vrstama pregleda. Ukoliko se rak dojke otkrije u ranoj fazi, veća je šansa za izlečenje primenom poštednih hirurških metoda, oporavak je brži, a kavalitet života bolji nego kod žena kod kojih se bolest otkrije u kasnijim fazama. Doze zračenja koje se koriste u mamografiji su niske i neškodljive. Mamografski pregled je bezbedan i bezbolan.
Rak dojke u velikom broju zemalja čini oko 25% svih malignih bolesti ženske populacije, što je slučaj i u Mačvanskom okrugu. Prema podacima Registra za rak Zavoda za javno zdravlje Šabac, 2017. godine u Mačvanskom okrugu obolelo je 144 žene (standardizovana stopa incidencije 55,3 na 100000 stanovnika) a umrlo je 58 žena (standardizovana stopa mortaliteta na 18,1 100000 stanovnika). Na teritoriji grada Šapca tokom 2017. godine od raka dojke obolelo je 65 žena a 32 umrlo, dok je na teritoriji grada Loznica, tokom 2017. godine od raka dojke obolelo 34 žena a umrlo 15.
Procenjujući kapacitete zdravstvenih ustanova, organizovani skrining raka dojke u Mačvanskom okrugu započeo je u martu 2014. godine, na području grada Šapca i Loznice. Od početka sprovođenja skrininga raka dojke u Mačvanskom okrugu pozvano je preko 60 hiljada žena starosti od 50 do 69 godina, urađeno više od 23 hiljde mamografskih pregleda i otkriveno 39 malignih tumora dojke. Da li je to malo, dovoljno, puno... ne sme se posmatrati sa aspekta brojki i statistike. To je 39 spašenih ili produženih života mladih žena, radno sposobnih, supruga, majki, ćerki. U ograničenim kadrovskim, prostornim i kapacitetima u pogledu opreme, imamo razlog za zadovoljstvo postignutim rezultatima ali i motiv da u budućem periodu, u saradnji sa svim akterima (Ministarstvo zdravlja, Institut za javno zdravlje Srbije, Republički fond zdravstvenog osiguranja, domovi zdravlja, opšte bolnice, mediji..) u sprovođenju skrininga inteziviramo aktivnosti u cilju postizanja opšteg cilja-smanjenje umiranja od raka dojke. Kako bismo postigli ovaj cilj, neophodno je raditi na promociji zdravlja i zdravih stilova života, smanjenju faktora rizika i podizanju svesti žena o značaju preventivnih pregleda i ranom otkrivanju bolesti. Pored smanjenja smrtnosti, ranim otkrivanjem raka dojke postižu se i mnogi drugi benefiti, kako zdravstveni u smislu fizičkog, psihološkog, mentalnog, i reproduktivnog zdravlja, tako i socijalni i finansijski –očuvanje radne sposobnosti, smanjenje broja dana odsustva sa posla, smanjenje prevremenog penzionisanja.
Na teritoriji grada Šapca tokom 2017. godine od raka dojke obolelo je 65 žena a 32 umrlo, dok je na teritoriji grada Loznica, tokom 2017. godine od raka dojke obolelo 34 žena a umrlo 15
Nažalost, izbijanjem pandemije COVID-19, zdravstveni sistem je pretrpeo potpunu reorganizaciju i praktično ukunuo mogućnost sprovođenja ove vrste preventivnih pregleda. Dok se ne uspostavi ponovni sistem pozivanja žena od strane doma zdravlja i upućivanja na skrining mamografiju u Opštu bolnicu, savetujemo ženama da budu odgovorne prema svom zdravlju i da obavljaju redovni samopregled dojke jednom mesečno. U slučaju da primete bilo kakve promene u izgledu kože dojke, uvlačenje bradavica, iscedak iz bradavica, napipaju čvorić u dojci, neophodno je da se jave svom izabranom lekaru koji će ih dalje uputiti na potrebnu dijagnostiku.
Od početka sprovođenja skrininga raka dojke u Mačvanskom okrugu pozvano je preko 60 hiljada žena starosti od 50 do 69 godina, urađeno više od 23 hiljde mamografskih pregleda i otkriveno 39 malignih tumora dojke. Da li je to malo, dovoljno, puno... ne sme se posmatrati sa aspekta brojki i statistike. To je 39 spašenih ili produženih života mladih žena, radno sposobnih, supruga, majki, ćerki
Nadamo se da ćemo se uspešno izboriti sa epidemijom Covid-19, prilagoditi zdravstveni sistem i omogućiti sprovođenje organizovanog skrininga uz strogo poštovanje protivepidemijskih mera. Do tada, ostanimo odgovorni prema svom zdravlju i ne zaboravimo da je skrining potpuno bezbedna, pouzdana, bezbolna i besplatna metoda i dokazano efikasna u borbi protiv raka dojke.
Iako se po učestalosti raka dojke Srbija ne razlikuje od razvijenih evropskih država, po stopi umiranja nažalost se nalazimo na vrhu ove neslavne lestvice. Jedan od razloga svakako je kasno otkrivanje bolesti odnosno dijagnoza raka kada se on već proširio u okolne limfne žlezde ili do udaljene metastaze. Čak 70% malignih tumora dojke otkrije se kada su oni veći od 2 cm što ukazuje na dugi rast i propušteno vreme za ranu dijagnostiku. Ukoliko se rak dojke otkrije u ranoj fazi može se u potpunosti izlečiti. Program ranog otkrivanja raka dojke kod žena koje su naizgled zdrave, bez simptoma naziva se skrining. Organizovani skrining podrazumeva pozivanje žena o d 50 do 69 godina na radiografsko snimanje dojke-mamografiju. Mamografija predstavlja rendgenski pregled za otkrivanje promena u dojci koje se ne mogu napipati ili otkriti drugim vrstama pregleda. Ukoliko se rak dojke otkrije u ranoj fazi, veća je šansa za izlečenje primenom poštednih hirurških metoda, oporavak je brži, a kavalitet života bolji nego kod žena kod kojih se bolest otkrije u kasnijim fazama. Doze zračenja koje se koriste u mamografiji su niske i neškodljive. Mamografski pregled je bezbedan i bezbolan.
Rak dojke u velikom broju zemalja čini oko 25% svih malignih bolesti ženske populacije, što je slučaj i u Mačvanskom okrugu. Prema podacima Registra za rak Zavoda za javno zdravlje Šabac, 2017. godine u Mačvanskom okrugu obolelo je 144 žene (standardizovana stopa incidencije 55,3 na 100000 stanovnika) a umrlo je 58 žena (standardizovana stopa mortaliteta na 18,1 100000 stanovnika). Na teritoriji grada Šapca tokom 2017. godine od raka dojke obolelo je 65 žena a 32 umrlo, dok je na teritoriji grada Loznica, tokom 2017. godine od raka dojke obolelo 34 žena a umrlo 15.
Procenjujući kapacitete zdravstvenih ustanova, organizovani skrining raka dojke u Mačvanskom okrugu započeo je u martu 2014. godine, na području grada Šapca i Loznice. Od početka sprovođenja skrininga raka dojke u Mačvanskom okrugu pozvano je preko 60 hiljada žena starosti od 50 do 69 godina, urađeno više od 23 hiljde mamografskih pregleda i otkriveno 39 malignih tumora dojke. Da li je to malo, dovoljno, puno... ne sme se posmatrati sa aspekta brojki i statistike. To je 39 spašenih ili produženih života mladih žena, radno sposobnih, supruga, majki, ćerki. U ograničenim kadrovskim, prostornim i kapacitetima u pogledu opreme, imamo razlog za zadovoljstvo postignutim rezultatima ali i motiv da u budućem periodu, u saradnji sa svim akterima (Ministarstvo zdravlja, Institut za javno zdravlje Srbije, Republički fond zdravstvenog osiguranja, domovi zdravlja, opšte bolnice, mediji..) u sprovođenju skrininga inteziviramo aktivnosti u cilju postizanja opšteg cilja-smanjenje umiranja od raka dojke. Kako bismo postigli ovaj cilj, neophodno je raditi na promociji zdravlja i zdravih stilova života, smanjenju faktora rizika i podizanju svesti žena o značaju preventivnih pregleda i ranom otkrivanju bolesti. Pored smanjenja smrtnosti, ranim otkrivanjem raka dojke postižu se i mnogi drugi benefiti, kako zdravstveni u smislu fizičkog, psihološkog, mentalnog, i reproduktivnog zdravlja, tako i socijalni i finansijski –očuvanje radne sposobnosti, smanjenje broja dana odsustva sa posla, smanjenje prevremenog penzionisanja.
Nažalost, izbijanjem pandemije COVID-19, zdravstveni sistem je pretrpeo potpunu reorganizaciju i praktično ukunuo mogućnost sprovođenja ove vrste preventivnih pregleda. Dok se ne uspostavi ponovni sistem pozivanja žena od strane doma zdravlja i upućivanja na skrining mamografiju u Opštu bolnicu, savetujemo ženama da budu odgovorne prema svom zdravlju i da obavljaju redovni samopregled dojke jednom mesečno. U slučaju da primete bilo kakve promene u izgledu kože dojke, uvlačenje bradavica, iscedak iz bradavica, napipaju čvorić u dojci, neophodno je da se jave svom izabranom lekaru koji će ih dalje uputiti na potrebnu dijagnostiku.
Nadamo se da ćemo se uspešno izboriti sa epidemijom Covid-19, prilagoditi zdravstveni sistem i omogućiti sprovođenje organizovanog skrininga uz strogo poštovanje protivepidemijskih mera. Do tada, ostanimo odgovorni prema svom zdravlju i ne zaboravimo da je skrining potpuno bezbedna, pouzdana, bezbolna i besplatna metoda i dokazano efikasna u borbi protiv raka dojke.
Kordinator za skrining raka za Mačvanski okrug Dr Olivera Stojanović, spec. soc. medicine
Najnoviji broj
18. april 2024.
