SEĆANjA NA STARI ŠABAC
ŠABAČKA CRKVA
Pravoslavna crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Šapcu najstariji je objekat u gradu posle tvrđave na obali Save. Sa zidanjem crve započelo se 1827. godine na inicijativu Jevrema Obrenovića koji je za to dao svoj novac. Prva faza zidanja završena je 1831. godine nakon čega je crkva bila bez tornja narednih šesnaest godina. Crkva je zidana od kamena i cigle koji su spajani sa vrućim zagašenim krečom koji se u to vreme koristio kao vezujući materijal a imao je svojstvo današnjeg cementa. Zidovi crkve su debeli preko jedan metar a plafon lučnog oblika (svod) uređen je od ćeramide složene u dva sloja i zalivene vrućim krečom. Svod je sa donje strane dodatno ojačan metalnim držačima, fino obrađen i oslikan. Crkveni toranj je 1847. godine naknadno dozidan a onda je usledila nova pauza od jedanaest godina dok nisu nabavljena zvona. Konačno je 1858. godine na toranj postavljeno sedam zvona izrađenih u kragujevačkoj livnici i crkva je osveštana.
Kada se svo vreme gradnje sabere protekla je 31 godina od momenta početka gradnje do konačnog osveštavanja crkve. Uporni Jevrem Obrenović uspeo je da podigne crkvu i ostavi je gradu Šapcu, a Šapčani se njemu ,,odužili“ što su mu srušili konak 1907. godine. Sami donesite zaključak. I pored svoje kulturno istorijske vrednosti šabačka crkva na žalost nije stavljena pod zaštitu države, što je apsurdno. Izuzetak je ikonostas koji je rađen 1853. godine čiju je drvenu konstrukciju sa lepo izrezbarenim ramovima za freske uradila radionica Đorđa Devića iz Bačke Palanke, dok su freske delo akademskog slikara Pavla Simića. Tokom podizanja crkve najviše izmena bilo je na njenom vrhu (kube). Tri puta je menjan izgled i dimenzija kubeta jer Opština nije bila zadovoljna radom izvođača. U kube koje je građeno od drveta i prekriveno bakarnim limom udario je grom 1867. godine i oštetio ga. Peti put ga je srušila srpska granata jer se u toku Prvog svetskog rata na crkvi nalazio austrijski mitraljezac koji je srpskim jedinicama sprečavao pristup gradu. U toku rata Austrijanci su u više navrata granatirali grad a posebno deo oko crkve. Ono što nisu razorile granate, uništili su austrijski vojnici tokom okupacije Šapca. Šabačka crkva je bila skoro uništena a crkvena zvona preko pontonskog mosta na Savi odvučena u Austriju. I ,,odzvonila“ su im jer su rat izgubili.
Od završetka rata proteklo je osam godina, dok je crkva obnovljena i osveštana 1922. godine. Vrh crkve (kube) dobio je novi oblik a ikonostas je obnavljan do 1931. godine. Bojenje i pozlatu ikonostasa radio je šabački firmopisac Aleksa Kuzminac (dok. M.I.arhiv Šabac) a zidove u crkvi oslikao je ruski slikar Andrej Vasiljevič Bicenko (1886 -1985).
Ovo što sam naveo mnogima je znano a sada ono što verovatno niste znali, videli ili ne možete da vidite. Po crkvenim kanonima iza ikonostasa pristup nije dozvoljen, posebno ženama. Taj deo crkve zove se oltar a na njegovoj sredini nalazi se Sveta Trpeza (kameni sto) ispred koje sveštenik priziva molitvom Sveti Duh, koji pretvara Darove, hleb i vino u Telo i Krv Hristovu. U šabačkoj crkvi ispod Časne Trpeze pokrivene crvenim plišom nalazi se u podu uzidana ploča od crvenog mermera sa prikazanim natpisom. Tekst sa ploče dragovoljno mi je preveo protojerej stavrofor Marko V.Pavlović.
Namučio sam se dok sam ploču snimao jer po crkvenim kanonima nisam imao pravo da stanem ispred Časne Trpeze. Imaćete još prilika da saznate i o drugim interesantnim detaljima iz naše stare crkve. A skrivenu ploču iz vremena Jevrema Obrenovića sa natpisom koji potvrđuje da je crkva sagrađena 1831. godine snimio sam da bi mogli da je vide i drugi jer što više znate o šabačkoj crkvi više ćete ceniti njen značaj i njenu vrednost.
Dragutin Dragan Petrović
Kada se svo vreme gradnje sabere protekla je 31 godina od momenta početka gradnje do konačnog osveštavanja crkve. Uporni Jevrem Obrenović uspeo je da podigne crkvu i ostavi je gradu Šapcu, a Šapčani se njemu ,,odužili“ što su mu srušili konak 1907. godine. Sami donesite zaključak. I pored svoje kulturno istorijske vrednosti šabačka crkva na žalost nije stavljena pod zaštitu države, što je apsurdno. Izuzetak je ikonostas koji je rađen 1853. godine čiju je drvenu konstrukciju sa lepo izrezbarenim ramovima za freske uradila radionica Đorđa Devića iz Bačke Palanke, dok su freske delo akademskog slikara Pavla Simića. Tokom podizanja crkve najviše izmena bilo je na njenom vrhu (kube). Tri puta je menjan izgled i dimenzija kubeta jer Opština nije bila zadovoljna radom izvođača. U kube koje je građeno od drveta i prekriveno bakarnim limom udario je grom 1867. godine i oštetio ga. Peti put ga je srušila srpska granata jer se u toku Prvog svetskog rata na crkvi nalazio austrijski mitraljezac koji je srpskim jedinicama sprečavao pristup gradu. U toku rata Austrijanci su u više navrata granatirali grad a posebno deo oko crkve. Ono što nisu razorile granate, uništili su austrijski vojnici tokom okupacije Šapca. Šabačka crkva je bila skoro uništena a crkvena zvona preko pontonskog mosta na Savi odvučena u Austriju. I ,,odzvonila“ su im jer su rat izgubili.
Od završetka rata proteklo je osam godina, dok je crkva obnovljena i osveštana 1922. godine. Vrh crkve (kube) dobio je novi oblik a ikonostas je obnavljan do 1931. godine. Bojenje i pozlatu ikonostasa radio je šabački firmopisac Aleksa Kuzminac (dok. M.I.arhiv Šabac) a zidove u crkvi oslikao je ruski slikar Andrej Vasiljevič Bicenko (1886 -1985).
Ovo što sam naveo mnogima je znano a sada ono što verovatno niste znali, videli ili ne možete da vidite. Po crkvenim kanonima iza ikonostasa pristup nije dozvoljen, posebno ženama. Taj deo crkve zove se oltar a na njegovoj sredini nalazi se Sveta Trpeza (kameni sto) ispred koje sveštenik priziva molitvom Sveti Duh, koji pretvara Darove, hleb i vino u Telo i Krv Hristovu. U šabačkoj crkvi ispod Časne Trpeze pokrivene crvenim plišom nalazi se u podu uzidana ploča od crvenog mermera sa prikazanim natpisom. Tekst sa ploče dragovoljno mi je preveo protojerej stavrofor Marko V.Pavlović.
Namučio sam se dok sam ploču snimao jer po crkvenim kanonima nisam imao pravo da stanem ispred Časne Trpeze. Imaćete još prilika da saznate i o drugim interesantnim detaljima iz naše stare crkve. A skrivenu ploču iz vremena Jevrema Obrenovića sa natpisom koji potvrđuje da je crkva sagrađena 1831. godine snimio sam da bi mogli da je vide i drugi jer što više znate o šabačkoj crkvi više ćete ceniti njen značaj i njenu vrednost.
Dragutin Dragan Petrović
Najnoviji broj
18. april 2024.
