SRPSKA STRADANjA U VELIKOM RATU
CERSKA BITKA ““ PRVA POBEDA I PANIČNO BEKSTVO NEPRIJATELjA
Drugog dana Cerske bitke ““ 17. avgusta, već od ranih jutarnjih časova, vođene su velike borbe i na frontu Moravske divizije I poziva, pošto je austrougarska 9. divizija bila krenula u napad sa ciljem da izvrši proboj srpskog fronta na spoju Kombinovane divizije i Moravske divizije I poziva. Kombinovana divizija je uspela da osvoji Trojanov grad na Ceru, dok je jedan puk Konjičke divizije duboko prodro u pozadinu 21. divizije goneći neprijatelja prema Drini.
U Prnjavoru i drugim selima u Mačvi, srpski vojnici su posle ulaska u njih, utvrdili da su neprijateljski vojnici izvršili mnogobrojne zločine nad civilnim stanovništvom, kao i nad zarobljenim srpskim vojnicima.
Narednog dana ““ 18. avgusta, Kombinovana i Moravska divizija I poziva krenule su u zajednički napad na austrougarsku 9. diviziju i tog dana je Kombinovana divizija izbila na položaje između Trojanovog i Kosaninog grada.
Odlučujuće borbe vođene su četvrtog dana Cerske bitke (19. avgusta) kada su Kombinovana i Moravska divizija na centru produžile svoje napade grebenom Cera i Iverka. U ranu zoru, oko 5,30 časova, posle ogorčene borbe, Kombinovana divizija je uspela da u drugom snažnom jurišu zauzme Kosanin grad ““ dominantan položaj na vrhu Cera, dok je druga kolona te divizije slomila otpor neprijatelja na Rašuljači oko 13 časova i nastavila da goni razbijene delove neprijateljske 9. divizije južnim padinama Cera. Posle osvajanja Kosaninog grada, Rašuljače i Rajinog groba, probijen je front austrougarske Pete armije i razbijene trupe su se u neredu povlačile prema Drini.
Panično povlačenje austrougarske vojske, jedan od učesnika Egon Ervin Kiš, opisao je sledećim rečima:
„Armija je potučena i nalazi se u bezobzirnom, divljem i paničnom bekstvu. Jedna potučena vojska, je jedna razbijena rulja jurila je u bezumnom strahu prema granici. Vozari su šibali svoje konje, artiljerci su boli svoje mamuzama, oficiri i vojnici gurali su se i probijali između čitavih kolona komore ili gazili kroz rovove pored puta u grupama u kojima su bili zastupljeni svi rodovi vojske: pešaci, artiljerci, vojnici iz landvera, bolničari, saperi... Predveče smo prešli Drinu preko pontonskog mosta u čijim su pontonima sedeli pontoniri već spremni da ga razore... Mi smo se povukli do Janje, gde se u jednom šljiviku bio skupio ceo 11. puk, vojnici praznog stomaka, rastrojeni, slomljeni borbom i bekstvom... Opšta depresija izražavala se javnim negodovanjem protiv vođa: „Potpuno nesposobni stari magarci su naši generali. Ko ima protekciju poverava mu se sudbina stotina hiljada ljudi. Sjajni su momci ovi Srbi, oni znaju da brane svoju zemlju...“
Posle povlačenja austrougarske Pete armije preko Drine, u Srbiji se još nekoliko dana zadržao deo snaga austrougarske Druge armije kod Šapca, ali su 24. avgusta i one bile prinuđene da se prebace na levu obalu Save i Šabac je oslobođen u 15 časova.
Gubici obe strane u Cerskoj bici bili su veoma veliki. Austrougarska vojska je imala izbačeno iz stroja oko 25.000 ljudi, a srpska vojska oko 16.000 vojnika, od kojih 2.107 poginulih.
Cerska bitka je bila prva velika pobeda srpske vojske nad austrougarskim trupama, a i prva saveznička pobeda u Prvom svetskom ratu.
Spomen-kosturnica na Ceru u Tekerišu
Na istočnim obroncima planine Cer, u selu Tekerišu, podignut je spomenik ratnicima poginulim u borbama na Ceru, prema projektu arhitekte Bojića. Spomenik je otkriven na Vidovdan, 28. juna 1928. godine.
Spomenik ima oblik prirodne stene, u čijim su temeljima, u kosturnici, posmrtni ostaci 3.500 stradalih srpskih ratnika i izginulih vojnika 28. praškog puka austrougarske vojske. Spomenik je urađen od neobrađenih kamenih blokova i visok je 10 metara. Na vrhu spomenika je postavljen orao raširenih krila u čijem kljunu je lovorov venac.
Na prednjoj, zapadnoj strani spomenika, koja je fino obrađena, urađen je štit sa krstom, četiri ocila, krunom i datumom „18. avgust 1914. g.“, kao i tekst „Vaša dela su besmrtna“ ispod štita.
Na postamentu spomenika se nalazi pet spomen-ploča, a na središnjoj ploči je tekst: „Njegovo veličanstvo Aleksandar Prvi kralj Srba, Hrvata i Slovenaca na Vidovdan 1928. god. otkrio je ovaj spomenik-kosturnicu naših junaka poginulih u Cerskoj bici 1914. god“. Severno od spomenika, u posebnom objektu, postavljena je stalna izložba o Cerskoj bici, a pred ulazom u muzej su biste vojvoda Radomira Putnika, Stepe Stepanovića, Živojina Mišića i Petra Bojovića.
Spomen-kosturnica na Ceru, na osnovu odluke Vlade Srbije, upisana je u registar kao kulturno dobro od izuzetnog značaja.
Izabrani tekst je iz knjige Petra Berića i Dragana Josipovića „Mačvani u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu (1912-1918)“ 2, koja je dobila prvu nagradu Fondacije „Milutin Bojić“ u Beogradu za 2014. godinu. Autori: 062/255849 i 060/0299418.
U Prnjavoru i drugim selima u Mačvi, srpski vojnici su posle ulaska u njih, utvrdili da su neprijateljski vojnici izvršili mnogobrojne zločine nad civilnim stanovništvom, kao i nad zarobljenim srpskim vojnicima.
Narednog dana ““ 18. avgusta, Kombinovana i Moravska divizija I poziva krenule su u zajednički napad na austrougarsku 9. diviziju i tog dana je Kombinovana divizija izbila na položaje između Trojanovog i Kosaninog grada.
Odlučujuće borbe vođene su četvrtog dana Cerske bitke (19. avgusta) kada su Kombinovana i Moravska divizija na centru produžile svoje napade grebenom Cera i Iverka. U ranu zoru, oko 5,30 časova, posle ogorčene borbe, Kombinovana divizija je uspela da u drugom snažnom jurišu zauzme Kosanin grad ““ dominantan položaj na vrhu Cera, dok je druga kolona te divizije slomila otpor neprijatelja na Rašuljači oko 13 časova i nastavila da goni razbijene delove neprijateljske 9. divizije južnim padinama Cera. Posle osvajanja Kosaninog grada, Rašuljače i Rajinog groba, probijen je front austrougarske Pete armije i razbijene trupe su se u neredu povlačile prema Drini.
Panično povlačenje austrougarske vojske, jedan od učesnika Egon Ervin Kiš, opisao je sledećim rečima:
„Armija je potučena i nalazi se u bezobzirnom, divljem i paničnom bekstvu. Jedna potučena vojska, je jedna razbijena rulja jurila je u bezumnom strahu prema granici. Vozari su šibali svoje konje, artiljerci su boli svoje mamuzama, oficiri i vojnici gurali su se i probijali između čitavih kolona komore ili gazili kroz rovove pored puta u grupama u kojima su bili zastupljeni svi rodovi vojske: pešaci, artiljerci, vojnici iz landvera, bolničari, saperi... Predveče smo prešli Drinu preko pontonskog mosta u čijim su pontonima sedeli pontoniri već spremni da ga razore... Mi smo se povukli do Janje, gde se u jednom šljiviku bio skupio ceo 11. puk, vojnici praznog stomaka, rastrojeni, slomljeni borbom i bekstvom... Opšta depresija izražavala se javnim negodovanjem protiv vođa: „Potpuno nesposobni stari magarci su naši generali. Ko ima protekciju poverava mu se sudbina stotina hiljada ljudi. Sjajni su momci ovi Srbi, oni znaju da brane svoju zemlju...“
Posle povlačenja austrougarske Pete armije preko Drine, u Srbiji se još nekoliko dana zadržao deo snaga austrougarske Druge armije kod Šapca, ali su 24. avgusta i one bile prinuđene da se prebace na levu obalu Save i Šabac je oslobođen u 15 časova.
Gubici obe strane u Cerskoj bici bili su veoma veliki. Austrougarska vojska je imala izbačeno iz stroja oko 25.000 ljudi, a srpska vojska oko 16.000 vojnika, od kojih 2.107 poginulih.
Cerska bitka je bila prva velika pobeda srpske vojske nad austrougarskim trupama, a i prva saveznička pobeda u Prvom svetskom ratu.
Spomen-kosturnica na Ceru u Tekerišu
Na istočnim obroncima planine Cer, u selu Tekerišu, podignut je spomenik ratnicima poginulim u borbama na Ceru, prema projektu arhitekte Bojića. Spomenik je otkriven na Vidovdan, 28. juna 1928. godine.
Spomenik ima oblik prirodne stene, u čijim su temeljima, u kosturnici, posmrtni ostaci 3.500 stradalih srpskih ratnika i izginulih vojnika 28. praškog puka austrougarske vojske. Spomenik je urađen od neobrađenih kamenih blokova i visok je 10 metara. Na vrhu spomenika je postavljen orao raširenih krila u čijem kljunu je lovorov venac.
Na prednjoj, zapadnoj strani spomenika, koja je fino obrađena, urađen je štit sa krstom, četiri ocila, krunom i datumom „18. avgust 1914. g.“, kao i tekst „Vaša dela su besmrtna“ ispod štita.
Na postamentu spomenika se nalazi pet spomen-ploča, a na središnjoj ploči je tekst: „Njegovo veličanstvo Aleksandar Prvi kralj Srba, Hrvata i Slovenaca na Vidovdan 1928. god. otkrio je ovaj spomenik-kosturnicu naših junaka poginulih u Cerskoj bici 1914. god“. Severno od spomenika, u posebnom objektu, postavljena je stalna izložba o Cerskoj bici, a pred ulazom u muzej su biste vojvoda Radomira Putnika, Stepe Stepanovića, Živojina Mišića i Petra Bojovića.
Spomen-kosturnica na Ceru, na osnovu odluke Vlade Srbije, upisana je u registar kao kulturno dobro od izuzetnog značaja.
Izabrani tekst je iz knjige Petra Berića i Dragana Josipovića „Mačvani u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu (1912-1918)“ 2, koja je dobila prvu nagradu Fondacije „Milutin Bojić“ u Beogradu za 2014. godinu. Autori: 062/255849 i 060/0299418.
Najnoviji broj
18. april 2024.
