TEMELj KULTURNOG IDENTITETA

26. juna 2015. godine navršava se 110 godina od upokojenja velikana srpske književnosti Janka Veselinovića. Književno delo Janka Veselinovića nadišlo je regionalni okvir Mačve, Šapca i Tamnave. Njegovi romani i pripovetke su temelj kulturnog identiteta celokupnog srpskog naroda.
Na prvi pogled Janko i dalje zauzima visoko mesto u našoj kulturi. Njegovo ime nose škole, velike i dugačke ulice, biblioteke. Ali Jankovo književno delo nije fizički prisutno među srpskim narodom. Ideološki pristup tumačenju srpske književnosti nije potpuno izbacio Janka Veselinovića iz školskih udžbenika i lektira, kao što je nezasluženo učinio sa mnogim srpskim piscima. Ipak, Janko Veselinović u Jugoslaviji nakon Drugog svetskog rata nikada nije dobio svoja sabrana dela.
Njegov romantičarski pristup i idealizovanje srpskog sela nije odgovarao onima koji su stanovnike istih sela pretvarali u bezličnu masu kojom su punili radna mesta novoizgrađenih fabrika. Pravoslavnohrišćanski duh, koji je srce Jankovog dela i koji čini srž njegovog romantičarskog realizma, bio je potpuno nepoželjan za umnožavanje. U periodu između dva svetska rata, državna izdavačka kuća „Narodna prosveta“ objavila je dela Janka Veselinovića sabrana u ukupno 9 knjiga. Ratna stradanja, ideološka zaslepljenost i masovna upotreba učinile su ovaj komplet pravom bibliografskom retkošću.
Nakon rata preštampavani su samo „Hajduk Stanko“, zbog moguće revolucionarne interpretacije i nekoliko pripovedaka, sveukupno - jedna desetina književnog nasleđa Janka Veselinovića. Sabrana dela, popularno nazvana komplet ili kolekcija, dobili su mnogi pisci iz belog sveta, danas zaboravljeni i u matičnim državama, ali ne i Janko. Savremeni način života, agresivni prodor reči iz stranih jezika, nebriga za jezičko nasleđe odvojili su današnje školske generacije od razumevanja mnogih tradicionalnih reči. Današnji učenici uglavnom ne znaju nazive i namenu mnogih predmeta i reči, nekada svakodnevnih, uobičajenih u periodu Jankovog života. Čitaoci danas nemaju mogućnost ni da se upoznaju sa svim onim što je Janko napisao. Želimo li da sačuvamo jedinstvene i lokalne reči, moramo imati dela, knjige iz kojih ćemo ih upoznavati. Tim knjigama treba napuniti police školskih i kućnih biblioteka, iščitati ih i tek onda isticati svoj zavičajni ponos i veličinu.
Tehničke mogućnosti i savremene štamparske tehnologije omogućavaju sažimanje u jednu ili dve knjige celokupnog tekstualnog stvaralaštva. Kao takve ne bi trebalo da predstavljaju veliki materijalni izdatak za ustanove kulture. Razumemo da je novac u ovim teškim godinama veliki problem, ali ako grad Šabac ima prijatelje, koji su spremni da nesebično izdvoje sredstva za muzički doček Srpske nove godine, nadamo se da su kulturna svest i lokalpatriotizam dovoljno veliki da se podrži i ovaj projekat.
Građanska inicijativa KORAK apeluje na gradonačelnika da, poput časnog domaćina iz pripovetki Janka Veselinovića, pokrene kulturne institucije grada Šapca, i da se ova 2015. godina, i 110. godišnjica smrti pisca, koji je u mnogome zadužio naš grad, dostojno obeleži objavljivanjem sabranih dela. Šabačke ustanove kulture svojim fondovima i raspoloživom građom mogu da stvore savremeno kritičko izdanje, obogaćeno svim pratećim dodacima, koje bi sadašnjim i budućim generacijama približilo Jankovo stvaralaštvo.