SEĆANjE
U ČAST MIHAILU ĐURIĆU
Među svim onim istaknutim Šapčanima koji su svom narodu, državi i nauci za života dali izuzetan doprinos u oblastima kojima su se bavili, nalazi se i Mihailo Đurić. Filozof i sociolog, profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, član SANU, Mihailo Đurić ostavio je neizbrisiv trag u srpskoj društvenoj misli 20. veka. Ovih dana, navršava se četiri godine od njegove smrti, a tekst je kratko podsećanje na njegov rad i delo.
Mihailo Đurić je rođen 22. avgusta 1925. godine u Šapcu, od oca Stevana, sudije, i majke Milice rođ. Despotović, učiteljice. Osnovnu školu i gimnaziju učio je u raznim mestima službovanja svog oca. Studirao je pravo, filozofiju i klasičnu filologiju u Beogradu. Doktorirao je 1954. godine, na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, sa tezom ,,Ideja prirodnog prava kod grčkih sofista“. Na čelu petočlane komisiju pred kojom je odbranio svoju doktorsku disertaciju, bio je čuveni profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, istaknuti helenista i klasični filolog Miloš N. Đurić. Iste godine postao je asistent na Pravnom fakultetu, gde je prošao sva naučna zvanja, da bi 1964. godine bio izabran u zvanje redovnog profesora. Bio je gostujući profesor za filozofiju na univerzitetima u Beču, Zapadnom Berlinu i Augsburgu. Od 1974. do 1989. godine bio je naučni saradnik u Institutu društvenih nauka u Beogradu. Bio je predsednik naučnog veća Instituta za filozofiju Filozofskog fakulteta u Beogradu, pokretač i glavni urednik časopisa ,,Filozofski godišnjak“. Dobitnik je Oktobarske nagrade grada Beograda za 1990. godinu, bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu i Evropske akademije nauka i umetnosti u Salcburgu.
Smišljene smutnje
Privrženik filozofije, koji je i sam potvrđivao da je ona nesvodljiv individualni čin, znao je isto tako da filozofija ima i svojih nacionalnih obeležja, te da filozof, osobito u teškim trenucima državne i istorijske egzistencije naroda kojem pripada, ne može biti ravnodušan i obitavati usredsrđen na sopstvenu sferu mudrovanja. Verovao je da shodno nalozima same filozofije, on mora, izaći na agoru i od svojih misli načiniti javnu upotrebu. Poseban trag u životu i radu Mihaila Đurića, utisnut je u jednom njegovom govoru iz 1971. godine – u raspravi o ustavnim amandmanima kojima se ubrzano radilo na razbijanju Jugoslavije, na štetu srpskog naroda. U svom izlaganju na sastanku Sekcije udruženja univerzitetskih nastavnika održanom 18. marta 1971. godine na Pravnom fakultetu u Beogradu, profesor Mihailo Đurić govorio je o predloženim ustavnim amandmanima. Verujući da se na ovaj način, javnim istupom, može suprostaviti politici svršenog čina, izložio je svoje oštro kritičko gledište o predloženim promenama ustava. U govoru je naveo da ,,jugoslovenska država već sada predstavlja samo geografski pojam, budući da se pod maskom razvijanja ravnopravnosti između naroda koji u njoj žive, uspostavlja nekoliko samostalnih, nezavisnih, čak i međusobno suprostavljenih nacionalnih država“. Smatrao je da se ovim činom, svi vraćamo unazad, na pitanja naših očeva i dedova, a to su nacionalno pitanje i pitanje osnivanja države, koja više nisu trebala imati epohalnu važnost. ,,To nisu pitanja našeg vremena, uprkos tome što ih jedno zlosrećno nastojanje tako uporno povampiruje u našem prostoru“ – tvrdio je profesor Ćurić. Međutim, svestan svoje istorijske odgovornosti prema srpskom narodu kojem je pripadao, smatrao je da predložena ustavna rešenja samo vode u njegovu dalju dezintegraciju. Upozorio je na opasnost koju ove promene nose po srpski narod, naglašavajući da on mora početi da se bori za svoj ,,opasno ugroženi nacionalni identitet i integritet“. Ovo njegovo izlaganje pod nazivom ,,Smišljene smutnje“, objavljeno je prvo u listu Student, a potom i u časopisu Anali Pravnog fakulteta u Beogradu. Zbog svih ovih iznetih tvrdnji, profesor Mihailo Đurić je odstranjen sa Pravnog fakulteta i presudom Okružnog suda u Beogradu, 17. jula 1972. godine, osuđen na kaznu strogog zatvora u trajanju od dve godine zbog krivičnog dela neprijateljske propagande, kasnije preinačenu na kaznu zatvora od devet meseci. Kaznu je odslužio u požarevačkoj Zabeli. Paradoksalno, stavovi o ustavnim amandmanima profesora Đurića za nešto više od jedne decenije preovladaće kao oficijalno stanovište SK Srbije.
Naučni rad
Pored mnoštva objavljenih članaka i rasprava u domaćim i stranim časopisima i zbornicima, Mihailo Đurić objavio je 12 knjiga i priredio 7 zbornika. Glavni radovi na srpskom jeziku bili su; Ideja prirodnog prava kod grčkih sofista (1954), Problemi sociološkog metoda (1962), Sociologija Maksa Vebera (1964), Niče i metafizika (1984), Izazov nihilizma (1986) i dr. Priredio je i pet knjiga na nemačkom jeziku. Izdavačko preduzeće Službeni glasnik izdalo je Izabrana dela Mihaila Đurića u dvanaest knjiga kojima se čuva njegov rad i stvaralaštvo kao izuzetna kulturna vrednost. U svom poslednjem tekstu ,,Pred vratima Hada“, koji je napisao posle dobijanja prestižne nagrade Nacionalne akademije nauka Republike Italije 2009. godine, za objavljeno delo Istorija političke filozofije, nalazi se njegova zavetna rečenica: ,,Ništa nije konačno izgubljeno sve dok smo uistinu budno svesni svog dičnog srpskog korena, drevnog grčkog zavičaja i opštečovečanskog evropskog opredeljenja“. Mihailo Đurić, umro je 25. novembra 2011. godine u Beogradu, a sahranjen je na Novom groblju.
O političarima koji nameću brisanje prošlosti
,,Prošlost nije nešto što je otpalo od nas, već je na našim leđima, sve što smo doživeli, to je sa nama dok god smo živi. Dok ljudski život postoji, onda postoji jedinstvo onoga što je bilo, onoga što je sada i onoga što će biti. Sadašnjost je jedinstvo, onoga što je bilo i onoga što će biti. Spoj prošlosti i budućnosti. Ne možemo živeti samo tako što ćemo gledati u budućnost, a zaboraviti prošlost“.
Mihailo Đurić (2002)
Mihailo Đurić je rođen 22. avgusta 1925. godine u Šapcu, od oca Stevana, sudije, i majke Milice rođ. Despotović, učiteljice. Osnovnu školu i gimnaziju učio je u raznim mestima službovanja svog oca. Studirao je pravo, filozofiju i klasičnu filologiju u Beogradu. Doktorirao je 1954. godine, na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, sa tezom ,,Ideja prirodnog prava kod grčkih sofista“. Na čelu petočlane komisiju pred kojom je odbranio svoju doktorsku disertaciju, bio je čuveni profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, istaknuti helenista i klasični filolog Miloš N. Đurić. Iste godine postao je asistent na Pravnom fakultetu, gde je prošao sva naučna zvanja, da bi 1964. godine bio izabran u zvanje redovnog profesora. Bio je gostujući profesor za filozofiju na univerzitetima u Beču, Zapadnom Berlinu i Augsburgu. Od 1974. do 1989. godine bio je naučni saradnik u Institutu društvenih nauka u Beogradu. Bio je predsednik naučnog veća Instituta za filozofiju Filozofskog fakulteta u Beogradu, pokretač i glavni urednik časopisa ,,Filozofski godišnjak“. Dobitnik je Oktobarske nagrade grada Beograda za 1990. godinu, bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu i Evropske akademije nauka i umetnosti u Salcburgu.
Smišljene smutnje
Privrženik filozofije, koji je i sam potvrđivao da je ona nesvodljiv individualni čin, znao je isto tako da filozofija ima i svojih nacionalnih obeležja, te da filozof, osobito u teškim trenucima državne i istorijske egzistencije naroda kojem pripada, ne može biti ravnodušan i obitavati usredsrđen na sopstvenu sferu mudrovanja. Verovao je da shodno nalozima same filozofije, on mora, izaći na agoru i od svojih misli načiniti javnu upotrebu. Poseban trag u životu i radu Mihaila Đurića, utisnut je u jednom njegovom govoru iz 1971. godine – u raspravi o ustavnim amandmanima kojima se ubrzano radilo na razbijanju Jugoslavije, na štetu srpskog naroda. U svom izlaganju na sastanku Sekcije udruženja univerzitetskih nastavnika održanom 18. marta 1971. godine na Pravnom fakultetu u Beogradu, profesor Mihailo Đurić govorio je o predloženim ustavnim amandmanima. Verujući da se na ovaj način, javnim istupom, može suprostaviti politici svršenog čina, izložio je svoje oštro kritičko gledište o predloženim promenama ustava. U govoru je naveo da ,,jugoslovenska država već sada predstavlja samo geografski pojam, budući da se pod maskom razvijanja ravnopravnosti između naroda koji u njoj žive, uspostavlja nekoliko samostalnih, nezavisnih, čak i međusobno suprostavljenih nacionalnih država“. Smatrao je da se ovim činom, svi vraćamo unazad, na pitanja naših očeva i dedova, a to su nacionalno pitanje i pitanje osnivanja države, koja više nisu trebala imati epohalnu važnost. ,,To nisu pitanja našeg vremena, uprkos tome što ih jedno zlosrećno nastojanje tako uporno povampiruje u našem prostoru“ – tvrdio je profesor Ćurić. Međutim, svestan svoje istorijske odgovornosti prema srpskom narodu kojem je pripadao, smatrao je da predložena ustavna rešenja samo vode u njegovu dalju dezintegraciju. Upozorio je na opasnost koju ove promene nose po srpski narod, naglašavajući da on mora početi da se bori za svoj ,,opasno ugroženi nacionalni identitet i integritet“. Ovo njegovo izlaganje pod nazivom ,,Smišljene smutnje“, objavljeno je prvo u listu Student, a potom i u časopisu Anali Pravnog fakulteta u Beogradu. Zbog svih ovih iznetih tvrdnji, profesor Mihailo Đurić je odstranjen sa Pravnog fakulteta i presudom Okružnog suda u Beogradu, 17. jula 1972. godine, osuđen na kaznu strogog zatvora u trajanju od dve godine zbog krivičnog dela neprijateljske propagande, kasnije preinačenu na kaznu zatvora od devet meseci. Kaznu je odslužio u požarevačkoj Zabeli. Paradoksalno, stavovi o ustavnim amandmanima profesora Đurića za nešto više od jedne decenije preovladaće kao oficijalno stanovište SK Srbije.
Naučni rad
Pored mnoštva objavljenih članaka i rasprava u domaćim i stranim časopisima i zbornicima, Mihailo Đurić objavio je 12 knjiga i priredio 7 zbornika. Glavni radovi na srpskom jeziku bili su; Ideja prirodnog prava kod grčkih sofista (1954), Problemi sociološkog metoda (1962), Sociologija Maksa Vebera (1964), Niče i metafizika (1984), Izazov nihilizma (1986) i dr. Priredio je i pet knjiga na nemačkom jeziku. Izdavačko preduzeće Službeni glasnik izdalo je Izabrana dela Mihaila Đurića u dvanaest knjiga kojima se čuva njegov rad i stvaralaštvo kao izuzetna kulturna vrednost. U svom poslednjem tekstu ,,Pred vratima Hada“, koji je napisao posle dobijanja prestižne nagrade Nacionalne akademije nauka Republike Italije 2009. godine, za objavljeno delo Istorija političke filozofije, nalazi se njegova zavetna rečenica: ,,Ništa nije konačno izgubljeno sve dok smo uistinu budno svesni svog dičnog srpskog korena, drevnog grčkog zavičaja i opštečovečanskog evropskog opredeljenja“. Mihailo Đurić, umro je 25. novembra 2011. godine u Beogradu, a sahranjen je na Novom groblju.
O političarima koji nameću brisanje prošlosti
,,Prošlost nije nešto što je otpalo od nas, već je na našim leđima, sve što smo doživeli, to je sa nama dok god smo živi. Dok ljudski život postoji, onda postoji jedinstvo onoga što je bilo, onoga što je sada i onoga što će biti. Sadašnjost je jedinstvo, onoga što je bilo i onoga što će biti. Spoj prošlosti i budućnosti. Ne možemo živeti samo tako što ćemo gledati u budućnost, a zaboraviti prošlost“.
Mihailo Đurić (2002)
D. Živanović
Najnoviji broj
18. april 2024.
