ZAŠTITA SPOMENIKA KULTURE U ŠAPCU I OKOLINI
ZASTAKLjENI LAZA
Cela Gospodar Jevremova ulica se tretira kao kulturno-istorijska celina. Ukupno 29 utvrđenih nepokretnosti kulturnih dobara. Stanje sa zaštitom je dobro
Član gradskog Veća, zadužen za kulturu Igor Marsenić, generalno procenjuje da je stanje zaštite spomenika kulture u Šapcu i okolini dobro ili iznad proseka u zemlji. Ovakvoj oceni priključuje se i istoričar umetnosti (konzervator-savetnik Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo) Dragan Stamenić.
- Lokalna samouprava grada Šapca već duži niz godina čini ogromne napore u izdvajanju značajnih sredstava za sanaciju i konzervaciju utvrđenih NKD na teritoriji grada. Svedoci smo da su u više navrata, vršeni radovi na obnovi i sanaciji svih objekata u ulici Gospodar Jevremovoj koja je utvrđena za prostorno kulturno-istorijsku celinu. U ovom trenutku, ulica i ulični objekti su ukras grada. Pored toga, čitav niz značajnih zgrada u gradu su zaštićene. Grad je izdvojio značajna sredstva da se one obnove, saniraju i konzerviraju ( zgrade muzeja, biblioteke, arhiva... ) Primećeno je da i privatni vlasnici utvrđenih objekata, čine ogromne napore na njihovoj zaštiti, kaže Stamenić, navodeći kao primer za ovo poslednje vlasnika zgrade Zeleni venac.
- Lokalna uprava grada je dala dobar primer kako se mogu otrgnuti od propadanja i zaborava i objekti narodnog neimarstva, sačuvati i prezentirati široj javnosti. Otkupljivanje okućnice Đakovića u Nakučanima je pravi primer, dodaje naš sagovornik.
Zavod u Valjevu je na teritoriji Šapca utvrdio ukupno 29 nepokretnih kulturnih dobara. Crkva Svete Ane, mlin Jakova Vukosavljevića, crkve u Oridu, Zminjaku, Nakučanima, okućnica Đakovića u Nakučanima su već neko vreme u postupku utvrđivanja. Ova dokumentacija se nalazi u Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture u Beogradu. U novije vreme, utvrđen je i poslat elaborat za utvrđivanje, zgrade sinagoge, a za zgradu Doma JNA u Šapcu u toku je izrada elaborata, naglašavaju u valjevskom Zavodu.
- Cela Gospodar Jevremova ulica se tretira kao kulturno-istorijska celina koja je u potpunosti sređena. Veliki broj spomenika kulture, zgrada znamenitih Šapčana koje su sređene, nalaze se baš u toj celini. Postoje i objekti koji će u narednom periodu biti sređeni poput Doma Sokolskog društva i kompleksa na Mišaru, za čije su se uređenje stvorile pretpostavke prenosom vlasništva sa Republike na grad, nastavlja svoju priču Igor Marsenić, izražavajući rezervisanost prema objektima koji su prešli u privatno vlasništvo.
- Stari mlin u Janka Veselinovića u kojem su bili smešteni Jevreji iz Kladovskog transporta je privatno vlasništvo. Zgrada je nedavno ušla u proceduru zaštite, ali to neće promenuti suštinu. Kako zainteresovati privatnog vlasnika da ne komercionalizuje objekat, pita se on, navodeći dva osnovna razloga problema u zaštiti. Prvi je po njegovom mišljenju što kod javnih poslanika postoji strah od savremenog stvaralaštva, kao neproverenog i nerazumljivog. Stoga se uvek radije pristupalo projektima koji su sigurni i vrednostima prihvaćenim od strane zajednice. Na izvestan način, lakše je uložiti velika sredstva u zidove nego mala sredstva u savremenog stvaraoca. I to je situacija u svim sredinama.
Drugo, mišljenja je Marsenić ne postoje spomenici koji predstavljaju značajne spomenike kulture na nacionalnom ili internacionalnom nivou, koji podrazumevaju zahtevne konzervatorske radove i ogromna finansijska sredstva uz međunarodnu podršku. Mi nemamo spomenike koji su pod zaštitom UNESKA ili nulte vrednosti poput srednjevekovnih nemanjićkih manastira.
A kada je u pitanju problem Tvrđave, Marsenić kaže da se u tom slučaju grad nalazi u jednom zaista nerazumnom i neverovatnom položaju. To je da morate da finansirate radove, bez pomoći države, koja ne vidi državu kao značajan objekat poput Smedereva ili Golupca, a nemate nikakvu mogućnost kontrole ko će radove izvoditi, koliko će koštati i kako se na kraju ta sredstva troše, zaključuje on.
- Lokalna samouprava grada Šapca već duži niz godina čini ogromne napore u izdvajanju značajnih sredstava za sanaciju i konzervaciju utvrđenih NKD na teritoriji grada. Svedoci smo da su u više navrata, vršeni radovi na obnovi i sanaciji svih objekata u ulici Gospodar Jevremovoj koja je utvrđena za prostorno kulturno-istorijsku celinu. U ovom trenutku, ulica i ulični objekti su ukras grada. Pored toga, čitav niz značajnih zgrada u gradu su zaštićene. Grad je izdvojio značajna sredstva da se one obnove, saniraju i konzerviraju ( zgrade muzeja, biblioteke, arhiva... ) Primećeno je da i privatni vlasnici utvrđenih objekata, čine ogromne napore na njihovoj zaštiti, kaže Stamenić, navodeći kao primer za ovo poslednje vlasnika zgrade Zeleni venac.
- Lokalna uprava grada je dala dobar primer kako se mogu otrgnuti od propadanja i zaborava i objekti narodnog neimarstva, sačuvati i prezentirati široj javnosti. Otkupljivanje okućnice Đakovića u Nakučanima je pravi primer, dodaje naš sagovornik.
Zavod u Valjevu je na teritoriji Šapca utvrdio ukupno 29 nepokretnih kulturnih dobara. Crkva Svete Ane, mlin Jakova Vukosavljevića, crkve u Oridu, Zminjaku, Nakučanima, okućnica Đakovića u Nakučanima su već neko vreme u postupku utvrđivanja. Ova dokumentacija se nalazi u Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture u Beogradu. U novije vreme, utvrđen je i poslat elaborat za utvrđivanje, zgrade sinagoge, a za zgradu Doma JNA u Šapcu u toku je izrada elaborata, naglašavaju u valjevskom Zavodu.
- Cela Gospodar Jevremova ulica se tretira kao kulturno-istorijska celina koja je u potpunosti sređena. Veliki broj spomenika kulture, zgrada znamenitih Šapčana koje su sređene, nalaze se baš u toj celini. Postoje i objekti koji će u narednom periodu biti sređeni poput Doma Sokolskog društva i kompleksa na Mišaru, za čije su se uređenje stvorile pretpostavke prenosom vlasništva sa Republike na grad, nastavlja svoju priču Igor Marsenić, izražavajući rezervisanost prema objektima koji su prešli u privatno vlasništvo.
- Stari mlin u Janka Veselinovića u kojem su bili smešteni Jevreji iz Kladovskog transporta je privatno vlasništvo. Zgrada je nedavno ušla u proceduru zaštite, ali to neće promenuti suštinu. Kako zainteresovati privatnog vlasnika da ne komercionalizuje objekat, pita se on, navodeći dva osnovna razloga problema u zaštiti. Prvi je po njegovom mišljenju što kod javnih poslanika postoji strah od savremenog stvaralaštva, kao neproverenog i nerazumljivog. Stoga se uvek radije pristupalo projektima koji su sigurni i vrednostima prihvaćenim od strane zajednice. Na izvestan način, lakše je uložiti velika sredstva u zidove nego mala sredstva u savremenog stvaraoca. I to je situacija u svim sredinama.
Drugo, mišljenja je Marsenić ne postoje spomenici koji predstavljaju značajne spomenike kulture na nacionalnom ili internacionalnom nivou, koji podrazumevaju zahtevne konzervatorske radove i ogromna finansijska sredstva uz međunarodnu podršku. Mi nemamo spomenike koji su pod zaštitom UNESKA ili nulte vrednosti poput srednjevekovnih nemanjićkih manastira.
A kada je u pitanju problem Tvrđave, Marsenić kaže da se u tom slučaju grad nalazi u jednom zaista nerazumnom i neverovatnom položaju. To je da morate da finansirate radove, bez pomoći države, koja ne vidi državu kao značajan objekat poput Smedereva ili Golupca, a nemate nikakvu mogućnost kontrole ko će radove izvoditi, koliko će koštati i kako se na kraju ta sredstva troše, zaključuje on.
Lj. Đukić
Najnoviji broj
18. april 2024.
