Srpskom puškom izvojevane neke od najvećih pobeda

Iz pera Branislava V. Stankovića, autora knjige “Srpska vojska, oružje naših pobeda 1914 - 1918“ izašlo je još jedno delo namenjeno svim ljubiteljima srpske istorije i oružja kojima su vojevane pobede, ali i onima koji o ovim temama žele više da saznaju. Knjiga „Srpska puška“ prati istoriju pušaka na području Srbije od druge polovine 19. do kraja prve polovine 20. veka.

Promocija knjige održaće se 20. februara u 18.00 časova u svečanoj sali Biblioteke šabačke.

Luksuzno izdanje opremljno je brojnim fotografijama i istorijskim podacima. Autor ističe da ovom temom bavi gotovo četiri decenije, ali da je na sakupljanju građe za knjigu intenzivno radio oko dve godine.

Foto: Privatna arhiva

-Generalštab Kraljevine Srbije je 1899. godine, pušku sistema Mauzer, kalibra 7 milimetara. uveo u naoružanje pod službenim nazivom ”Srpska brzometna puška kalibra 7 milimetara Modela 99“. U narednim godinama je iz inostranstva nabavljeno još nekoliko sličnih pušaka, različitog modela i sve su one, pored oznake modela nosile i pridev „Srpska“. Kao službenim oružjem, sa kojima su naoružani srpski vojnici, njima su vođeni svi oslobodilački ratovi Kraljevine Srbije od 1912. pa sve do 1916, kada je srpska vojska preoružana francuskim naoružanjem na Solunskom frontu, navodi autor.

Knjiga „Oružje naših pobeda“ objavljena je pre 10 godina, a za njom i izdanje ove knjige na engleskom „Serbian Army – Weapons of Victory 1914-1918” i u njima je već pisao o Srpskim puškama. Autor kaže da mu je ostalo materijala, ali da je došao i do novih saznanja i otkrića, te je odlučio da objavi novu knjigu, posvećenu samo ovom oružju.

„Knjizi poseban kvalitet daju izvrsne fotografije“
Stručno mišljenje o knjizi Branislava Stankovića dao je i Branko Bogdanović, autor i koautor više desetina knjiga, kao i više izložbi posvećenih srpskoj istoriji i oružju.
-Knjizi poseban kvalitet daju izvrsne fotografije oružja, detalja oružja sa signaturama te prateće opreme koja se do sada nije mogla naći ni u jednom štampanom izvoru. Za svaki model su priloženi i taktičko-tehnički podaci što olakšava pravilnu atribuciju oružja muzejskim radnicima i stručnjacima, stoji u stručnom mišljenju Bogdanovića.

-Ovo nekadašnje oružje, a sada predmeti od kulturno-istorijskog značaja, kojim su izvojevane neke od najvećih pobeda srpske vojske, po meni su zaslužili posebnu knjigu, kao svojevrstan spomenik. Ono što bih ja u knjizi izdvojio kao najzanimljivije, jesu ekskluzivni opisi i fotografije nekih delova opreme srpskog vojnika iz perioda Prvog svetskog rata, koji se do sada nisu mogli naći ni u jednom pisanom izvoru, ali i mnoge druge, do sada nepoznate činjenice o ovoj temi, kaže Stanković.

Kako knjiga „Srpska puška“ za sada postoji samo na srpskom jeziku, odnosno na ćirilici, kao i skupe poštarine, koje prevazilaze cenu knjige, prodaja je ograničena uglavnom u Srbiji. Ipak, ima i kupaca iz inostranstva.

-Kupci su pre svega čitaoci koji su kupovali i moje prethodne knjige, ali naravno i novi čitaoci, koji su uglavnom ljubitelji naše nacionalne istorije i kolekcionari. Takođe, nekoliko muzeja je naručilo knjigu, odnosno kustosi koji duže zbirke sa starim oružjem. S obzirom da sam blizu 25 godina bio radnik Narodnog muzeja u Šapcu, vrlo dobro mi je poznat problem koji postoji oko indetifikacije pojedinih predmeta, pa je ova knjiga, kao i prethodne namenjena i muzejskim radnicima. Što se inostranstva tiče, najviše knjiga su kupili Bugari, jer tu jezik i pismo nisu velika prepreka.

Puška – istorijska nužnost
Pukovnik, viši arhivista Mr Dragan Krsmanović, napisao je u Reči o knjizi:
-Srbi su gajili neobično prisan odnos sa oružjem – posebno sa puškom. U zemlji u kojoj se sva vremena dele na ona pre i ona posle rata, pitanje odbrane nije metafizičko, već stvar svakodnevnog opstanka, a pitanje puške nije stvar izbora, već istorijske nužnosti. Ali ne samo za odbranu od spoljnjeg „agresora“, puška je bila i odbrana od razbojnika, samovoljaca i nasilnika. Puška je, sa svojom moći da presudi svakom silniku, bila poslednje sredstvo pretnje slabih, poslednje sredstvo pravde obespravljenih i polačenih i poslednja nada izneverenih. Istovremeno, puška je postala zaseban organ ljudske duše, koja je objedinila zvuk i svetlost, iskazujući radost – kada se rodi sin, kada se skida pečenica sa ražnja... ili žalost – kroz tri plotuna na sahranama i koja se čuvala i predavala sa kolena na koleno.

Međutim, nekoliko knjiga „Srpska puška“ otišlo je i u Hrvatsku, Nemačku i SAD, uglavnom zajedno sa mojom prethodnom knjigom na engleskom jeziku „Serbian Army – Weapons of Victory 1914-1918”. S obzirom da je knjiga „Srpska puška“ bogato ilustrovana, a „fotografija govori više od hiljadu reči“ to je donekle i razumljivo. Inače, knjiga „Serbian Army – Weapons of Victory 1914-1918” pored SAD, gde je imala ubedljivo najviše kupaca, u Evropi je otišla skoro u svaku zemlju a najviše u Veliku Britaniju, Irsku, Nemačku i Austriju, navodi Stanković.