Nebeski Milić

„Kroz čitav svoj stvaralički vek koji je trajao od pola stoleća, pokazao je da je veoma produktivan slikar, spreman da konstantno stvara. Od kada je postavio osnove svog likovnog izraza, pa do samog kraja stvaralaštva od toga nije odstupao“, kaže muzejska savetnica Tatjana Marković

Milić Stanković, poznatiji kao Milić od Mačve, rođen je 30. oktobra 1934. godine u selu mačvanskom Belotić. Bio je jedan od najpoznatijih srpskih slikara 20. veka, prepoznatljiv po svom jedinstvenom stilu i nadrealističkim motivima. Njegov život, stvaralaštvo izazivali su pažnju javnosti i umetničkih krugova. Bio jedan od osnivača grupe Mediala, član Svetskog udruženja nadrealista, ULUS-a, Udruženja književnika, LADE. Prvu samostalnu izložbu otvorio je 1. septembra 1959. u Beogradu, a prvu samostalnu u inostranstvu 1964. godine u Ženevi. Živeo je i radio u Parizu, Beogradu, Briselu, Belotiću, na Zlatiboru i na Pirosu (Grčka).

Istorija, tradicija i Mačva
Milićeva dela često su bila inspirisana srpskom istorijom, mitologijom i rodnom Mačvom. Bio je izuzetno plodonosan umetnik, te naslikao više stotina slika, grafika, ikona i fresaka. Milićeva dela nalaze se u privatnim kolekcijama i muzejima (galeriji Ufici u Firenci, Vatikanskom muzeju u Rimu, Istorijsko-umetničkom muzeju u Ženevi i mnogim drugim galerijama i privatnim kolekcijama, među kojima je i kolekcija Dejvida Rokfelera). Preminuo je 8. decembra 2000. godine u Beogradu.
Biografija poznatog umetnika znatno je bogatija od navedenih osnovnih podataka, o čemu svedoče ne samo njegov likovni opus. Monografije, novinski članci, sećanja i anegdote prijatelja i porodice deo su sećanja na „srpskog barbarogenija“.

Nakon završene Gimnazije u Šapcu, Milić Stanković je upisao Arhitektonski fakultet u Beogradu, ali je nakon tri godine studija ipak odabrao na Akademiju likovnih umetnosti, gde je diplomirao 1959. godine. Opčinjenost arhitekturom oslikava se u njegovim delima. Šabac, grad njegove mladosti bio je inspiracija za dela poput „Tržnica“ (1957.)

Biću slikar
Često se njegova posvećenost i predodređenost da bude umetnik ilustruje kroz “Slikarsku zakletvu” koju je tokom gimnazije izgovorio samom sebi u ogledalu uz reči “Ja moram biti slikar! Biću slikar i od slikarstva ću samo živeti!”

Glas Podrinja

-Milić je bio je đak Šabačke gimnazije u godinama kada je profesor umetnosti bio Đorđe Kostić koji je prepoznao nekolicinu mladih ljudi budućih istaknutih umetnika. Oni ne samo da su obeležili likovnu scenu našeg grada, već i zemlje. Reč o Živojinu Žiki Pavloviću, Bošku Kućanskom, Vladislvu Lalickom, Krsti Aleksić – ističe muzejska savetnica Tatjana Marković i dodaje da su zahvaljujući profesoru Kostiću imali priliku iskažu svoj talenat i upoznaju poznate i afirmisane stvaraoce. Jedan od njih je i slikaru dodelio epitet poznat i danas.

-Neki izvori navode da je upravo Ljubomir Micić Milića nazvao barbarogenijem. Kroz čitav svoj stvaralički vek koji je trajao od pola stoleća, pokazao je da je veoma produktivna slikar, spreman da konstantno stvara. Od kada je postavio osnove svog likovnog izraza, pa do samog kraja stvaralaštva od toga nije odstupao. Naravno da postoje različite faze i temate, ali postoji doslednost od koje nije odustajao čak ni u, za njega, teškim trenucima. U Belotiću, Mačvi pronalazio je inspiraciju. On je bio radoznali um koji je stalno težio ka tome da stvara.

Narodni muzej u Šapcu u svom fundusu poseduje devet slika i sedam crteža Milića od Mačve i većina dela su prošla proces restauracije. U biblioteci Šabačke gimanzije postoji mali legat koji je poklonio svojoj školi

No, u čemu se ogleda njegova genijalnost? U bezvremenosti dela, slikarstvu, doprinosu srpskom slikarstvu i umetnosti, istoriji Mačve, neobičnoj pojavi umetnika, ili još nebičnim pričama koje prate Milića i 25 godina nakon napuštanja ovozemaljskog sveta? Odgovor nije lako dati, tvrde poznavaoci umetnosti, baš kao što nije lako odgonetnuti svaku njegovu sliku.

Veza Milića i Oktobarskog salona
Postoji interesantna veza između Milića, Muzeja i Oktobarskog salona. Često su bili na relaciji komplikovane ljubavi.

-U tri navrata Milić je bio u sukobu sa Muzejem, Gradom i organizatorom. Prvi sukob je bio 1974. godine kada su prvi put dodeljene nagrade na Oktobarskom salonu. On je tada izlagao uz neke do tada ostvarene umetnike. No, nagrađeni su mladi i nedovoljno afirmisani autori, što je Milića prilično razbesnelo. On se javnosti obratio i poslao pismo koje je objavljeno u Glasu Podrinja. Bilo mu je potpuno nejasno zbog čega su priznati umetnici i on izuzeti od razmatranja za nagradu. Smatrao je to jednom velikom nepravdom. Nakon ovog događaja nagrade nisu dodeljivane do 1978. godine. No, to je prvo razmimoilaženje umetnika i organizatora najstarije likovne smotre u Šapcu- dodaje muzejska savetnica.

Početak osamdesetih doneo je nove izazove za umetnika i grad njegove mladosti. Dok se pripremao za internacionalnu izložbu stigla je vest da je nagrađen na Oktobarskom salonu. No, radost nije bila ono što je osetio.

-Drugi „sukob“ bio je 1980. godine tokom 29. Salona kada mu je dodeljena treća nagrada. Smatrao je da to nije pravdeno, jer je u tom periodu pripremao veliku izložbu za Njujork, te da je nije primereno da dobije treću nagradu. Predložio je da bude dodeljena Dejanu Ulardžiću, mladom umetniku – pojašnjava Tatjana Marković i naglašava da je Milić nekoliko godina kasnije imao samostalnu izložbu u Muzeju u Šapcu, no da je pre samog otvaranja postavke bilo izvesnih neslaganja na relaciji umetnik-ustanova kulture.

Glas Podrinja

-Poslednji konflikt bio je 1986. godine kada je rađena velika rekonstrukcija zgrade Šabačke gimnazije (Muzeja), te je postavka bila u Biblioteci šabačkoj. Poslednje večeri izložbe ukradeno je pet slika, od toga su dve bile Milićeve, jedna Slobodna Topalovića, jedna našeg glumca Ivana Tomaševića i jedna slika Petra Đorđevića.

Dela nikada nisu pronađena i Milić je naveo kako više nikada neće izlagati u Šapcu zbog nemilog događaja.

-Kroz čaršiju se ponela priča kako je Milić organizovao sve. Ponovo se obratio javnosti otvorenim pismom i fabranio tadašnjem direktoru Narodnog muzeja da njegove slike iz fundusa budu deo velike izložbe koju je Radomir Miraozović priredio povodom 150 godina od osnivanja Šabačke gimnazije.
Verovao je da kao svetski priznat umetnik i nekadašnji đak Gimnazije je trebalo da bude deo organizacionog odbora, što se nije dogodilo.

Foto: Glas Podrinja

-Ipak, tokom devedesetih godina dva puta izlagao svoje radove u Šapcu. Nakon toga 2009. bila je organizovana posthumna izložba sa delima Muzeja, porodične kolekcije i privatnih kolekcionara.

Slike deo fundusa Narodnog muzeja
Narodni muzej u Šapcu u svom fundusu poseduje devet slika i sedam crteža Milića od Mačve i većina dela su prošla proces restauracije. U biblioteci Šabačke gimanzije postoji mali legat koji je poklonio svojoj školi.

Povodom 90. godišnjice rođenja slavnog srpskog slikara Milića Stankovića, čuvenog Milića od Mačve,​ u Narodnom muzeju u Beogradu, a potom i Šapcu promovisana je monografija „Milić od Mačve – srpski barbarogenije“, istoričara umetnosti Olivera Tomića. Obeležavanje devet decenija od rođenja Milića od Mačve obeleženo je i postavkom “Nebeski Milić” u Domu Jevrema Grujića.