Godišnjica rođenja Stojana Novakovića

Pre tačno 181 godinu rođen je jedan od najznamenitijih Šapčana u istoriji, Stojan Novaković, veliki sprpski istoričar, lingvista, diplomata, konzul, ministar i u dva mandata predsednik Vlade. Rođen je 1842. pod imenom Kosta, u kući u današnjoj Masarikovoj ulici.

Potpisnici londosnkog mira (Autor: Datoteku je prvobitno poslao Sich na srpski / srpski Vikipedija - Prebačeno sa sr.wikipedia na Ostavu., Javno vlasništvo, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26268466)

U Šapcu je završio osnovnu školu, potom nižu gimnaziju kao najbolji učenik, da bi višu gimnaziju i Licej, pravni odsek usšešno okončao u Beogradu. Utemeljivač je Srpske književne zadruge i njen prvi predsednik. Bio je profesor u Velikoj školi. Sproveo je reformu prosvetnog sistema i praktično otpočeo modernizaciju iste.

Kako navode na sjatu Istorijskog instituta Njegovom inicijativom i zaslugom, između ostalog, uvedena je opšta obavezna, šestorazredna osnovna škola za decu koja ne idu u gimnazije ili stručne škole, izvršena reforma nastavnog plana, tj. doneti novi naastavni planovi za niže i više razrede osnovne škole, za Višu žensku školi, gimnazije, polugimnazije, realke i učiteljske škole, povećane plate učitelja i profesora.

Slika Uroša Predića (Autor: Datoteku je prvobitno poslao Djordjes na srpski / srpski Vikipedija - Prebačeno sa sr.wikipedia na Ostavu., Javno vlasništvo, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26268514)

Novaković je dao značajan doprinos i razvoju Velike škole, čiji je profesor bio. Njegov ideal je bio moderni Univerzitet izgrađen po ugledu na evropske. Kao ministar prosvete bio je tvorac dvadeset tri prosvetna zakona koji su usvojeni između 1873. i 1883. godine. Neki od najvažnijih zakona su bili: Zakon o osnovnim školama, Predlog Zakona o modernizaciji škola, izmene i dopune u Zakonu o ustrojstvu gimnazija, Izmene i dopune Zakona o ustrojstvu Velike škole. Njegovim zalaganjem doneto je i 38 prosvetnih raspisa, devet naredbi, 12 pravila, a usvojeno je i šest novih nastavnih planova.

Kao diplomata službovao je u Carigradu, Parizu, Petrogradu. U dva navrata se nalzio na čelu Vlade, od 1895. do 1896. i 1909. godine, u teškom periodu aneksione krize. Bio je na čelu koncentracione Vlade. Političku karijeru je započeo kao ministar proscete i crkvenih dela u Vladi koju je predvodio Jovan Ristić.

Primljen je u članstvo Srpske kraljevske akademije i jedan je od znamenitih Podrinjaca koji su bili deo SKANU, kasnije SANU.

Preminuo je tokom Prvog svetskog rata, 1915. godine.