KOMPLEKS U DRAGINCU

U oktobru 1941. godine, nemačka Kaznena ekspedicija, u cilju ugušivanja ustanka u Srbiji, počinila je u Podrinju, a i drugim krajevima zapadne Srbije, dotle nezapamćene, stravične zločine nad nezaštićenim civilnim stanovništvom, ne štedeći ni žene i decu, tek rođenu i staru do 14 godina. U našem Jadru, onda Srezu jadranskom, Nemci su, od 10. do 19. oktobra 1941. godine, streljali u selima i u Dragincu, kao najvećem stratištu , blizu 2.500 muškaraca, žena i dece.
U spomen na žrtve fašističkog okupatora i njihovih saradnika, skoro u svakom selu podignute su spomen-ploče i druga obeležja sa imenima streljanih, a u samom Dragincu, akcijom organizacija Socijalističkog saveza radnog naroda iz okolnih sela, 1965.-67. godine, uređene su sve u obliku humki ove četiri bivše grobnice, sa popločanim prilazima, a nedaleko odatle, na jednom većem uzvišenju pored reke Jadra, podignut je obelisk sa kosturnicom.
Pošto tada memorijalni kompleks nije bio u potpunosti završen, u Dragincu je osnovan Odbor za obnavljanje i dalje proširenje toga memorijalnog prostora, koji je, posle rasprava o tome na više sednica, zaključio da se, u saradnji sa organima Grada Loznica, Centrom za kulturu „Vuk Karadžić“ u Loznici, Mesnom zajednicom i Osnovnom školom „14. oktobar“, u Dragincu, odlučnije pokrene nova akcija tokom koje bi se, pored ostalog, uradilo sledeće:
Obnovile i dalje održavale sve četiri humke podignute nad bivšim grobnicama sa popločanim prilazima i stazama na ovom velikom stratišu; prosekla i pošljunčala pešačka staza (širine 2-3 metra) pored rečice Trnavice (čime bi se korito, takođe, uredilo), radi povezivanja u jednu celinu sve četiri grobnice sa podignutim spomenikom sa kosturnicom, gde se i održavaju završne memorijalne svečanosti, svakog 14. oktobra; dopunskim istraživanjem konačno utvrditi (što približniji) broj žrtava streljanih 13.-19. oktobra 1941. godine u Dragincu i svim selima na teritoriji bivšeg Sreza jadranskog; objavljivanje nove i potpunije monografije o zločinima neprijatelja i njihovih saradnika u Jadru tokom ustanaka i oslobodilačkih ratova Srbije; otvaranje stalne muzejske postavke u staroj zgradi Osnovne škole izlaganjem autentičnih fotografija i ostalih eksponata sa nešto opširnijim katalogom, o zločinima neprijatelja i njihovih saradnika u vreme bitaka i privremenih okupacija, a posebno i detaljnije o zločinima fašističkog okupatora i njihovih saradnika u Jadru u periodu 1941.-1945. godine.
Radi trajnijeg spomena na žrtve neprijatelja, molimo potomke žrtava fašističkog okupatora i njihovih saradnika da nam donesu ili putem pošte pošalju pojedinačne i grupne fotografije svojih pradedova, očeva, braće i stričeva, streljanih u selu ili Dragincu, ili u logorima smrti: šabačkom, banjičkom i na Starom sajmištu u Beogradu, na Bubnju kod Niša i drugim, u zemlji i inostranstvu; kao i umrlim u zarobljeništvu i ropstvu u Nemačkoj, Norveškoj i drugim zemljama, a po mogućnosti (ako postoje) i fotografije njihovih zapaljenih kuća i drugih objekata.
Uz sačuvane fotografije (na poleđini), ili na posebnom papiru, navesti imena lica i grupa, godine i mesto rođenja, datume i mesto stradanja, od kojih neprijatelja i njihovih saradnika, kao i način njihovog stradanja (streljanje, vešanje, klanje), a za umorene u „dušegupkama“ i krematorijumima, streljane ili umrle u ropstvu, pored istih podataka navesti i zemlju smrti.
S obzirom na veoma obiman i složen stručni i tehnički posao, i ograničeno vreme za pripremu i štampanje nove monografije i izradu muzejske postavke, molimo vas da sačuvane fotografije što pre, a najkasnije do 15. septembra 2015. godine, donesete u Osnovnu školu “14. oktobar“ u Dragincu ili u Muzej Jadra u Loznici, ili ih pošaljete poštom na adresu tih institucija.
Poslate fotografije posle korišćenja vratićemo (neoštećene) vlasnicima kad oni po njih dođu tamo gde su ih predali, ili poštom, na adrese koje ste naveli.