Kristina de Santi: prvakinja i diva opere starog i novog kontinenta

Kristina de Santi, rođena kao Ljubica Stanković, bila je srpska operska i koncertna pevačica koja je najveći deo svoje umetničke karijere ostvarila u inostranstvu. Rođena je 1885. godine u Šapcu, u porodici Pejnović, gde je završila osnovno obrazovanje. Rano pokazavši talenat za muziku, nastavila je školovanje u Beogradu, a zatim i na prestižnim muzičkim akademijama u Beču, Berlinu i Milanu.
Isprva je studirala klavir u Berlinu, ali se pod uticajem italijanskih i nemačkih profesora brzo preusmerila na solo pevanje. Na beogradskoj sceni debitovala je 1914. godine, kada je održala dva koncerta s operskim repertoarom. Nastupi su bili zapaženi i pohvaljeni, a prihod je, u duhu vremena, bio namenjen humanitarnim ciljevima.

Aida u Milanu
Prvu opersku ulogu odigrala je 1918. godine u Milanu, u čuvenom teatru Dal Verme, nastupivši kao Aida. Po preporuci impresarija, promenila je svoje ime u Kristina de Santi – koristeći ime svoje ćerke Kristine i italijanizovano ime člana porodice, teče Svete koji joj je pomagao, kako bi se približila italijanskoj publici.

Narednih godina ostvarila je niz značajnih uloga u Italiji – u Rimskom Teatro Costanzi (Rimska opera), u Lećeu, Livornu, Napulju, pa čak i na Korzici. Repertoar joj je obuhvatao velika dela italijanskog i nemačkog operskog nasleđa, od Pučinijeve Toske do Verdijeve Amelije i Leonore, ali i Vagnerove Siglinde.

Godine 1921. vratila se u Beograd i u Narodnom pozorištu pevala glavne ženske uloge u operama Toska, Trubadur i Kavalerija rustikana. Međutim, uprkos iskustvu i međunarodnom uspehu, njen povratak nije naišao na potpuno priznanje. Suočila se s oštrom kritikom i kolegijalnim nesuglasicama, što je zapisala i u ličnim beleškama. Razočarana, ponovo je napustila zemlju.

Nastupi širom Evrope
U narednim godinama nastupala je širom Evrope, a 1924. godine gostovala je u Amsterdamu. Ipak, najveći deo karijere provela je u Sjedinjenim Američkim Državama, gde se preselila. Iako nije nastupila u čuvenom Metropolitenu, ostvarila je brojne koncertne nastupe, izvodila operske arije, solo pesme i učestvovala u izvođenju velikih oratorijuma u protestantskim crkvama.

Kristina de Santi ostala je verna svom poreklu i često nastupala na koncertima jugoslovenskih iseljenika, izvodeći dela domaćih kompozitora poput Bajića, Biničkog i Jenka. Uz izvođačku karijeru, posvetila se i pedagoškom radu. Predavala je pevanje u muzičkim školama i vodila privatne škole širom Amerike, od Njujorka i Bostona, preko Čikaga, sve do Los Anđelesa i Sijetla.

Podacima o njenom kasnijem životu i smrti nema dovoljno traga. Ipak, Kristina de Santi ostaje značajna figura u istoriji srpske operske umetnosti, primer umetnice koja je glasom prešla granice i pronašla svoje mesto u svetskoj muzičkoj zajednici.

Njeno ime danas možda nije poznato široj publici, ali zahvaljujući zapisima muzikološkinje Stane Đurić Klajn, posebno iz knjige Akordi prošlosti i brojnih tekstova objavljenih u listu Politika, njena umetnička priča sačuvala je svoje mesto u istoriji.

Kristina de Santi ostaje primer umetnice koja je, vođena upornošću i ljubavlju prema muzici, prelazila granice, proživela epohe, ali nikada nije zaboravila odakle je potekla.

Preminula je u Njujorku 17. aprila 1978. godine.

Priredila M.Ž.B.
Izvor: Akordi prošlosti, Stana Đurić Klajn, Prosveta Beograd, 1981.

„Blago prošlosti u očima savremenika“: Projekat ostvaren uz podršku Grada Šapca. Stavovi izneti u podržanim medijskim projektima, nužno ne izražavaju stavove organa koji su dodelili sredstva.