ŠABAČKA OKRUŽNA BOLNICA OD 1885. DO 1915.
UPRAVNICI I LEKARI
Kvalitet svake institucije upravo je proporcionalan vrednošću zaposlenih pojedinaca u njoj. Ova zakonitost važi i za šabačku Okružnu bolnicu u njenom trajanju u Kneževini i Kraljevini Srbiji od 1865. do 1915. godine. Okružna bolnica u Šapcu odlukom Ministarstva unutrašnjih dela i njegovim Sanitetskim odeljenjem počela se graditi 1865. godine i svečano otvorena 1866. godine. Bila je prva bolnica u Srbiji, građena po evropskim arhitetonskim standardima. Ko je u njoj radio u tih prvih pedeset godina, pre svega su bili lekari i upravnici, pokušaćemo da otmemo od zaborava.
Dr Antonio Groder, o kome je više pisano u prošlom broju, bio je od osnivanja prvi upravnik Okružne bolnice u Šapcu od 1885 do 1881. godine. Posle doktora Grodera, okružnog fizikusa, na funkciji upravnika su ga nasleđivali takođe okružni fizikusi: dr M. Spiridonović, dr N. Đorić i dr T. Mirković.
Upravnik, istovremeno i okružni fizikus, nije mogao oba posla uspešno obavljati, posebno što je vezan za sve poslove u Okrugu, te su pacijenti u bolnici morali ostajati sami. S toga se 1878. godine iz Šapca traži hitno postavljanje „bolničkog ordinarijusa“ i lekarskog pomoćnika. Među prvim „pomoćnicima“ bio je dr Karlo Sibert. Od 1879. godine do 1880. ordinarijus je bio dr Mihajilo Lenčinski iz Hersena, Rusija.
Osamdesetih godina „privremeni ordinarijusi“ bili su: dr M. Novaković i dr J. Pelnarž. Od početka marta 1889 do kraja 1895. godine na ovom poslu nalazio se dr Avram Vinaver (o kome je u prošlom broju pisano).
Dr Marija Vučetić - Prita u Šabac je došla 1895. godine. Ona i njen suprug bili su jedini lekarski par u Srbiji. U Šapcu se zadržala samo dve godine kada je prešla u Beograd, radeći kao veliki pregalac na zdravstvenom prosvećivanju. Za vreme Velikog rata radila je u vojnom sanitetu. Po prelasku Albanije starala se o srpskoj izbegloj deci po Švajcarskoj i Francuskoj. Dobila je više domaćih i stranih odlikovanja. Posle rata se bavila privatnom lekrskom praksom. Umrla je u Beogradu 1954. godine. Njen naslednik u Okružnoj bolnici u Šapcu bio je dr Milan Mihailović, koji je ostao samo godinu dana jer je krajem 1897. godine postavljen za sreskog lekara u Obrenovcu. U ratovima je učestvovao u vojnom sanitetu. Umro od trbušnog tifusa u Novom Pazaru 1915. godine.
Promoviše se hirurško odeljenje
Dr Čeda Mihailović, lekar opštine šabačke, bio je tokom 1897. godine „honorarni ordinarijus“ Okružne bolnice. Od marta 1898. godine dr Petar Đukić, takođe opštinski lekar, ostaće kao ordinarijus do 1902. godine. U 1902. godini, osim upravnika radio je dr Andra Jovanović, kao ordinarijus i dr Bukić Pijade, kao lekarski pomoćnik. U 1904. godini ordinarijus je bio dr Dragutin Marković, a lekarski pomoćnik dr Aleksandar Radosavljević, kasnije profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu. Uz dr Radosavljevića lakarski pomoćnik je bio dr Dragutin Rajta.
U 1905. godini radio je dr Dragutin Marković, ali kao „titularni šeh hirurškog odeljenja“ bio postavljen dr Mihailo Dunjić, što se uzima kao početak savremene hirurgije. U1906. godini u Bolnici su radili: dr Nikola Đorić, kao uparavnik, dr Mihailo Dunjić, dr Dragutin Marković, kao ordinarijus i dr Božidar Smodlaka, kao lekarski pomoćnik. U 1907. godini isti sastav, dok su 1908. samo dr Đorić i dr Dunjić. U 1909. godini došlo je do manje promene - šef hirurškog odeljenja ostao je isti, za honorarnog ordinarijusa postavnjen je dr Isak Hecog Rego, dok su lekarski pomoćnici postale dve koleginice: dr Zorka Brkić i dr Božana Bartoš. U sledećoj, 1910. godini, za okružnog fizikusa i upravnika Bolnice imenovan je dr Teofilo Mirković. Ostali lekari do 1915. godine ostali su isti. U oba balkanska rata svi muškarci bili su u vojnim bolnicama na frontu.
Tri sestre Brkić
Napred je pomenuta dr Zorka Brkić, ali bi se još dosta moglo reći o njoj i njenim dvema sestrama. Sve tri su rođene u Šapcu i sve tri su završile medicinu.
Dr Zorka Brkić - Popović rođena je 3. marta 1878. godine u Šapcu. U Petrogradu, Rusija, 1902. godine završila je medicinu, a u šabačku Okružnu bolnicu stupila je 1909. godine. U balkanskim ratovoma bila je lekar u Bolnici i upravnik II rezervne vojne bolnice, a zatim upravnik III vojne bolnice. U najtežim danima 1914. godine negovala je ranjenike u Šapcu. Potom, u povlačenju sa III rezervnom vojnom bolnicom razbolela se u Leskovcu od pegavca. Vraćena iz Jankove klisure, stigla do Vrnjačke banje u kojoj je umrla 30. novembra 1915. godine.
Dr Ana Brkić - Miljanović rođena je 1880. godine u Šapcu. Završivši Gimnaziju 1898. godine otišla je sestri Zorki u Petrograd u kome je 1904. godine završila medicinu. Ostala je i dalje u ruskoj prestonici radi specijalizacije interne medicine. U Srbiju se vratila 1906. godine. Radila je prvo u Smederevu i ubrzo prešla u Beograd. U svim ratovima od 1912. do 1916. godine radila je po vojnim bolnicama. Dobila je više ratnih odlikovanja. Bila je agilan član Srpskog lekarskog društva i brojnih humanitarnih organizacija. Posle rata radila je u Beogradu, penzionisana 1937. godine i upokojila se u Beogradu 1950. godine.
Dr Ljubica Brkić - Kaverzneva rođena je 22. aprila 1884. godine u Šapcu, maturirala u Drugoj ženskoj gimnaziji u Beogradu. Otišla je u Petrograd i 1913. godine završila medicinu, ali ostala da specijalizira dermatologiju. U to vreme udala se za inženjera Leonida Kaverzneva. Kada je počeo Veliki rat došla je u Srbiju i radila po vojnim bolnicama sve do povlačenja preko Albanije. Tada se vratila u Rusiju, gde je ostala do 1923. godine. Ne mogavši da izdrži dalji boljševički teror zajedno sa mužem i kćerima došla je u domovinu, novu, Kraljevinu SHS.
Radila je u Beogradu, učestvovala je u radu Kola srpskih sestara i Crvenom Krstu na polju zdravstvenog i opštenarodnog prosvećivanja. Penzionisana je 1939. godine, ali je krajem II Svetskog rata mobilisana radeći na suzbijanju zaraze u požarevačkoj i sremskomitrovačkoj vojnoj bolnici.
Upokojila se u 90. godini u Beogradu 1973. godine.
U napred napisanom personalnom stanju Okružna bolnica u Šapcu dočekala je Veliki rat, preživela Cersku i Kolubarsku bitku, i povlačenje preko Albanije. U Veliki rat je Srbija ušla sa ukupno 450 lekara u vojnom i civilnom sanitetu, a rat nisu preživeli ukupno 157 lekara. Iz Podrinskog okruga devet lekara. je izgubilo život. To je bila cena rodoljublja i ulog za sve „sledeće patnje“.
Dr Antonio Groder, o kome je više pisano u prošlom broju, bio je od osnivanja prvi upravnik Okružne bolnice u Šapcu od 1885 do 1881. godine. Posle doktora Grodera, okružnog fizikusa, na funkciji upravnika su ga nasleđivali takođe okružni fizikusi: dr M. Spiridonović, dr N. Đorić i dr T. Mirković.
Upravnik, istovremeno i okružni fizikus, nije mogao oba posla uspešno obavljati, posebno što je vezan za sve poslove u Okrugu, te su pacijenti u bolnici morali ostajati sami. S toga se 1878. godine iz Šapca traži hitno postavljanje „bolničkog ordinarijusa“ i lekarskog pomoćnika. Među prvim „pomoćnicima“ bio je dr Karlo Sibert. Od 1879. godine do 1880. ordinarijus je bio dr Mihajilo Lenčinski iz Hersena, Rusija.
Osamdesetih godina „privremeni ordinarijusi“ bili su: dr M. Novaković i dr J. Pelnarž. Od početka marta 1889 do kraja 1895. godine na ovom poslu nalazio se dr Avram Vinaver (o kome je u prošlom broju pisano).
Dr Marija Vučetić - Prita u Šabac je došla 1895. godine. Ona i njen suprug bili su jedini lekarski par u Srbiji. U Šapcu se zadržala samo dve godine kada je prešla u Beograd, radeći kao veliki pregalac na zdravstvenom prosvećivanju. Za vreme Velikog rata radila je u vojnom sanitetu. Po prelasku Albanije starala se o srpskoj izbegloj deci po Švajcarskoj i Francuskoj. Dobila je više domaćih i stranih odlikovanja. Posle rata se bavila privatnom lekrskom praksom. Umrla je u Beogradu 1954. godine. Njen naslednik u Okružnoj bolnici u Šapcu bio je dr Milan Mihailović, koji je ostao samo godinu dana jer je krajem 1897. godine postavljen za sreskog lekara u Obrenovcu. U ratovima je učestvovao u vojnom sanitetu. Umro od trbušnog tifusa u Novom Pazaru 1915. godine.
Promoviše se hirurško odeljenje
Dr Čeda Mihailović, lekar opštine šabačke, bio je tokom 1897. godine „honorarni ordinarijus“ Okružne bolnice. Od marta 1898. godine dr Petar Đukić, takođe opštinski lekar, ostaće kao ordinarijus do 1902. godine. U 1902. godini, osim upravnika radio je dr Andra Jovanović, kao ordinarijus i dr Bukić Pijade, kao lekarski pomoćnik. U 1904. godini ordinarijus je bio dr Dragutin Marković, a lekarski pomoćnik dr Aleksandar Radosavljević, kasnije profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu. Uz dr Radosavljevića lakarski pomoćnik je bio dr Dragutin Rajta.
U 1905. godini radio je dr Dragutin Marković, ali kao „titularni šeh hirurškog odeljenja“ bio postavljen dr Mihailo Dunjić, što se uzima kao početak savremene hirurgije. U1906. godini u Bolnici su radili: dr Nikola Đorić, kao uparavnik, dr Mihailo Dunjić, dr Dragutin Marković, kao ordinarijus i dr Božidar Smodlaka, kao lekarski pomoćnik. U 1907. godini isti sastav, dok su 1908. samo dr Đorić i dr Dunjić. U 1909. godini došlo je do manje promene - šef hirurškog odeljenja ostao je isti, za honorarnog ordinarijusa postavnjen je dr Isak Hecog Rego, dok su lekarski pomoćnici postale dve koleginice: dr Zorka Brkić i dr Božana Bartoš. U sledećoj, 1910. godini, za okružnog fizikusa i upravnika Bolnice imenovan je dr Teofilo Mirković. Ostali lekari do 1915. godine ostali su isti. U oba balkanska rata svi muškarci bili su u vojnim bolnicama na frontu.
Tri sestre Brkić
Napred je pomenuta dr Zorka Brkić, ali bi se još dosta moglo reći o njoj i njenim dvema sestrama. Sve tri su rođene u Šapcu i sve tri su završile medicinu.
Dr Zorka Brkić - Popović rođena je 3. marta 1878. godine u Šapcu. U Petrogradu, Rusija, 1902. godine završila je medicinu, a u šabačku Okružnu bolnicu stupila je 1909. godine. U balkanskim ratovoma bila je lekar u Bolnici i upravnik II rezervne vojne bolnice, a zatim upravnik III vojne bolnice. U najtežim danima 1914. godine negovala je ranjenike u Šapcu. Potom, u povlačenju sa III rezervnom vojnom bolnicom razbolela se u Leskovcu od pegavca. Vraćena iz Jankove klisure, stigla do Vrnjačke banje u kojoj je umrla 30. novembra 1915. godine.
Dr Ana Brkić - Miljanović rođena je 1880. godine u Šapcu. Završivši Gimnaziju 1898. godine otišla je sestri Zorki u Petrograd u kome je 1904. godine završila medicinu. Ostala je i dalje u ruskoj prestonici radi specijalizacije interne medicine. U Srbiju se vratila 1906. godine. Radila je prvo u Smederevu i ubrzo prešla u Beograd. U svim ratovima od 1912. do 1916. godine radila je po vojnim bolnicama. Dobila je više ratnih odlikovanja. Bila je agilan član Srpskog lekarskog društva i brojnih humanitarnih organizacija. Posle rata radila je u Beogradu, penzionisana 1937. godine i upokojila se u Beogradu 1950. godine.
Dr Ljubica Brkić - Kaverzneva rođena je 22. aprila 1884. godine u Šapcu, maturirala u Drugoj ženskoj gimnaziji u Beogradu. Otišla je u Petrograd i 1913. godine završila medicinu, ali ostala da specijalizira dermatologiju. U to vreme udala se za inženjera Leonida Kaverzneva. Kada je počeo Veliki rat došla je u Srbiju i radila po vojnim bolnicama sve do povlačenja preko Albanije. Tada se vratila u Rusiju, gde je ostala do 1923. godine. Ne mogavši da izdrži dalji boljševički teror zajedno sa mužem i kćerima došla je u domovinu, novu, Kraljevinu SHS.
Radila je u Beogradu, učestvovala je u radu Kola srpskih sestara i Crvenom Krstu na polju zdravstvenog i opštenarodnog prosvećivanja. Penzionisana je 1939. godine, ali je krajem II Svetskog rata mobilisana radeći na suzbijanju zaraze u požarevačkoj i sremskomitrovačkoj vojnoj bolnici.
Upokojila se u 90. godini u Beogradu 1973. godine.
U napred napisanom personalnom stanju Okružna bolnica u Šapcu dočekala je Veliki rat, preživela Cersku i Kolubarsku bitku, i povlačenje preko Albanije. U Veliki rat je Srbija ušla sa ukupno 450 lekara u vojnom i civilnom sanitetu, a rat nisu preživeli ukupno 157 lekara. Iz Podrinskog okruga devet lekara. je izgubilo život. To je bila cena rodoljublja i ulog za sve „sledeće patnje“.
Dr Predrag Tojić
Najnoviji broj
25. april 2024.
