Zašto je važno ne paliti žetvene ostatke

Kada govorimo o fizičkim svojstvima zemljišta, nezaobilazna je struktura zemljišta kao jedna od najznačajnijih osobina kojoj se poklanja posebna pažnja, zbog toga što, direktno ili indirektno utiče na vodno-vazdušni i toplotni režim zemljišta, istovremeno služi kao pokazatelj plodnosti. Ipak, strukturu zemljišta ne možemo posmatrati samo kroz pojedine strukturne frakcije agregata, iako, one određuju njegove dimenzije, koje opet, utiču na povoljnost toplotnog, vazdušnog i vodnog režima.
Strukturno stanje se menja u zavisnosti od plodorednih rotacija, odnosno smena useva, koje su veoma važne, pri čemu korenov sistem igra glavnu ulogu, jer se ispoljava kroz supstance koje se izlučuju iz korena i tako vrše stabilizaciju agregata zemljišta. Pravilnom agrotehnikom, đubrenjem organskim đubrivima i sprovođenjem plodoreda treba da se upravlja svaki poljoprivredni proizvođač, jer su to glavne pretpostavke za očuvanje strukture zemljišta.

Ovakvim načinom vođenja pravilne agrotehnike i obezbeđivanjem strukturnog zemljišta, postižu se niz pozitivnih osobina koje se ogledaju u, smanjenju otpora pri obradi, uslovljavanju manjeg gubitka vode isparavanjem, a takođe, stvara tanju i slabiju pokoricu. Usled negativnih promena u strukturi zemljišta, smanjuje se filtracija i brzina vodopropustljivosti, povećava se evaporacija, formira se deblja pokorica i uz ostale preduslove može doći i do erozije zemljišta.

Kada govorimo o đubrenju parcela - upotrebi organskih đubriva, kao rezultat toga je dobijanje strukturnog zemljišta, nezaobilazno je pomenuti i zaoravanje žetvenih ostataka koje ne treba nikako paliti. Takođe, ne možemo da zaobiđemo nemerljivo veliki značaj mikroorganizama koji svojim brojnim stanjem i prisustvom doprinose još boljoj strukturi zemljišta. Oni učestvuju u stvaranju i održavanju zemljišta, plodnosti, kao i sistemu zemljište- biljka. Brojnost i aktivnost mikroorganizama zajedno sa pedološkim i hemijskim parametrima pokazuju plodnost zemljišta. Oni se, za razliku od mineralne mase koja je konstantna, stalno obnavljaju i tako razgradnjom materije vrše i prenos energije, vrše sintezu humusa, biološko kruženje materije, oksidaciju i redukciju mineralnih elemenata.

Nasuprot organskim đubrivima koja imaju ulogu lečenja zemljišta, mineralna đubriva koja upropašćuju zemljišta prekomernim unošenjem, izazivaju smanjenje amonifikatora i tako utiču na zakišeljavanje zemljišta, koja su kao takva ispošćena i teška za obradu. Ukoliko je zemljište osiromašeno, postoje korisna đubriva koja se mogu dodavati zemljištu a mogu biti na bazi biljnih stimulatora – biođubriva, koja su glavni izvori mikroorganizama, bakterija, gljiva i algi, kao prirodni biljni ekstrakti. Moglo bi se reći da su ova đubriva „ oplemenjivači „ procesa u biljci jer ih pojačavaju, ubrzavaju i poboljšavaju, ali su i aktivatori zemljišta i njegove plodnosti. Takođe, mikrobiološka đubriva koja imaju izabrane i ispitane sojeve mikroorganizama iz zemljišta, kaja unošenjem u zemljište nisu hraniva za biljke, već mikroorganizmi koji radom u zemljištu doprinose poboljšanje pristupačnosti i snabdevanje biljaka elementima kao što su: N, P, K, Fe, S. Oni, takođe, svojim delovanjem podstiču rast korenovog sistema i povoljno utiču na druge procese u biljkama i zemljištu.

Osim ovih vrsta poboljšivača zemljišta, postoje i druga, koja svojim delovanjem omogućavaju drugačije koristi i za zemljište i za biljke, a to su npr. đubriva sa aminokiselinama, mikorizna đubriva, đubriva sa „sumpornim bakterijama.

Potrebno je reći, da se u zemljištu mikroorganizmi nalaze u određenim ravnotežnim odnosima koji su u direktnoj vezi sa tipom zemljišta i na osnovu ovoga, možemo sagledati sve promene koje nastaju u određenom tipu zemljišta a posledica su različitih procesa. Npr. na osnovu brojnosti i aktivnosti mikroorganizama zajedno sa hemijskim i pedološkim parametrima, može se sagledati plodnost zemljišta. Jedan od pokazatelja povećane mikrobiološke aktivnosti u zemljištu, može se posmatrati kroz brojnost sistematskih grupa kao i aktivnosti enzima dehidrogenaze koja učestvuje u procesu disanja i nastaje najvećim delom mikrobiološkim radom. Zbog većeg prisustva u zemljištu i povećanoj mikrobiološkoj aktivnosti tj. povećanom intenzitetu disanja, intenzivnija je razgradnja sveže organske materije i humusa. Aktivnost ovog enzima veća je u neutralnim zemljištima koja imaju više organske materije. U zemljištima sa sadržajem organske materije (humusa) iznad 2% i povoljnim vodno-vazdušnim svojstvima, nalazi se i veća količina mikroorganizama.

Kada govorimo o sadržaju organskih jedinjenja azota, treba se osvrnuti na brojnost mikroorganizama iz grupe amonifikatora i aktivnost enzima proteaze. Brojnost amonifikatora ukazuje na opštu biogenost zemljišta. Proteaze su enzimi koji učestvuju u razgradnji složenih proteina do aminokiselina, tako da se na osnovu njihove aktivnosti može proceniti odnos C:N (ugljenik:azot) a na osnovu broja amonifikatora može se ustanoviti da li je amonijačni azot dostupan biljkama ili je ugrađen u ćelije mikroorganiza.

Kao zaključak, na osnovu činjenica iznetih u ovom tekstu, moguće je pratiti procese u zemljištu, ali i procese njegove ili popravke, ili degradacije i na osnovu toga postaviti jasnu sliku o sudbini živog sveta koji je direkto vezan za njega. S obzirom da, ovim putem dobijamo samo deo slike prirodnih procesa u zemljištu, neophodno je obratiti pažnju i na neke druge pokazatelje koji nam mogu dati dodatne informacije koje će nam poslužiti za sklapanje kompletne slike i postavljanje tačnijih pretpostavki koji treba da dovedu do održivosti plodnosti, a samim tim i strukturnosti zemljišta.