SKRIVENI BENSKI MOST

Sa sigurnošću se može reći da je grad Šabac nikao iz močvara. Tursko vojno utvrđenje sagrađeno na obali Save, pre više od pola veka, bilo je sa kopna zaštićeno od neprijatelja velikim močvarama. Vekovima se stanovništvo Šapca naseljavalo na uzvišenjima kao što je prostor zvani Bair. U kasnijim naseljavanjima gradnja kuća bila je na prostoru današnjeg centra Šapca. Grad se podizao na putu koji je od Beograda vodio ka Bosni. Dolaskom Jevrema Obrenovića u Šabac grad se širi, ulice se seku pod pravim uglom ali Šabac i dalje ostaje podeljen na dva dela. Stari Bair i Novu čaršiju razdvajalo je prirodno ulegnuće terena koje je većim delom godine bilo pod vodom. Na starim kartama iz 1813. godine vidi se dugi drveni most koji je spajao Bair i Novu čaršiju koja se širila u pravcu Cera. Gledano sa tačke današnjeg centra Šapca, desno je bila Benska bara (danas istoimeno naselje), a levo od Gradske tržnice prostirala se Bara Oveljača.
Decenijama su Šapčani dovlačili zemlju sa drugih terena i nasipali prostor u gradu i tako širili površine neophodne za gradnju kuća. Usko grlo u centru grada uvek je bio prostor od današnjeg Gradskog parkinga i Gradske tržnice. Obe bare bile su spojene sa Savom i konačno je 1813. godine prokopan kanal i na njemu podignut Benski most. Od tada je tekuća voda spajala dve bare po kojima su i ranije plovili manje barke i čamci. Posle Prvog svetskog rata, tačnije na Đurđevdan 1923. godine, četiri dečaka pošla su čamcem preko bare ka Gradskom parku da naberu zelenila za praznik. Među njima nalazio se Branko Grozdić, sin jedinac Petra Grozdića, tadašnjeg predsednika Šabačke opštine. Nevešta deca su izvrnula čamac i pri tome su se udavili Branko Grozdić i Danilo Kovačević. Ovo nije bila jedina tragedija u okolnim barama.
Šabac je bio ratom razrušen i materijalno oslabljen. Nasipanje bara započeto je tek 1928. godine. Nasut je prostor od današnjeg Gradskog parkinga do Gradskog parka, na kojem je sagrađena Gradska Tržnica i postavljena pijaca iza nje. Tako je 1928. godine presečena vodena veza između dveju bara koja je proticala ispod mosta. Srušene su bočne ograde mosta i Benski most ostao je zaboravljen pod uličnom kaldrmom.
Mnogi moji sagovornici Šapčani rođeni pre 1900. godine govorili su mi o Benskom mostu ali niko od njih nije mogao da mi kaže njegov tačan položaj jer se vremenom prostor na Bairu znatno izmenio. Leta 2004. godine prilikom obilnih radova na postavljanju nove vodovodne mreže na Bairu, radnici su tokom kopanja naišli pod zemljom na Benski most. Presekli su ga i popreko njega postavili vodovodne cevi. Nisu ni znali kakav je to podzemni objekat i koji je nekada bio njegov značaj. Godinama sam pratio i snimao sve ulične i druge radove u gradu ali tom prilikom jedva sam uspeo da siđem pod most i da ga snimim. Radnici mi jednostavno nisu dozvoljavali da snimam. Srećom pala je kiša, radnici su prekinuli posao a ja sam se podvukao pod most i uspeo da ga na brzinu zabeležim.
Benski most je bio skriven 76 godina. Da se sve ovo događalo u nekoj drugoj zemlji, bio bi napravljen pristup Benskom mostu ili barem obeležen kao jedan od retkih zemljom sačuvanih objekata starog Šapca. Benski most je veoma širok, visina propusta ispod njega je oko dva metra, zakrivljeni svodovi ojačani su i nije zatrpan zemljom. Decenijama su preko njega prolazile hiljade Šapčana, taljiga, fijakera. Nažalost i neprijateljskih vojnika. Nisu znali da idu preko mosta. Vi to sada znate. Čuvaće njega zemlja za neke druge generacije.
Dragutin Dragan Petrović