Poljaci poreklom, a u srcu Srbi

Znači li vam nešto prezime Sondermajer? Ne, poreklo porodici ovog imena nije ovdašnje, ali je reč o onima koji su se pre jednog veka i malo više borili, baš na našoj strani u Prvom svetskom ratu. To je prezime najmlađeg vojnika srpske vojske u Velikom ratu. Stanislav Sondermajer imao je život dug svega šest godina kada je nastradao, herojski, u boju na Ceru avgusta 1914. godine.

Istražujući život šesnaestogodišnjeg Stanislava Sondermajera, autor izložbe istoričar Goran Vilić, upravnik Muzeja Jadra postupno otkrivao priču o porodici Sondermajer, poreklom iz Krakova: dr Roman Sondermajer došao je u Srbiju 1889. godine, utemeljio vojnu hirurgiju u svojoj novoj domovini i ostao u njoj do kraja života. Njegova supruga Stanislava bila je dobrovoljna bolničarka, a u tom pozivu sledila ju je i kćerka Jadviga – obe su preminule tokom Prvog svetskog rata. Dva starija sina, Vladislav i Tadija, takođe su učestvovali u ratu i iz njega izašli kao vrsni piloti. Vladislav je dugo služio u vojnom vazduhoplovstvu, dok je Tadija ostavio značajan trag u istoriji naše zemlje kao prvi vazduhoplovni inženjer u Srbiji i prvi pilot koji je preleteo 14.800 kilometara transkontinentalnog leta od Pariza do Bombaja, što je rezultiralo prikupljanjem sredstava za uspostavljanje „Aeroputa“, prve civilne avio-kompanije u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.

Izložba se bavi istorijatom vazduhoplovstva u Srbiji i zanimljivom porodičnom istorijom jedne od najuglednijih beogradskih porodica u međuratnom periodu, a takođe nam otkriva i danas gotovo zaboravljene ljude koji su iz drugih zemalja dolazili u Srbiju i svojim radom pomagali izgradnju jednog onovremenog progresivnog društva.

Izložba "Sondermajeri, rodom Poljaci, ali srcem Srbi" od sinoć je u postavci Narodnog muzeja u Šapcu.