Foto: Arhivska fotografija
SPOMEN KOMPLEKS “IMPROVIZOVANI AERODROM MISIJE HALIJARD U SVILEUVI”
Sećanje na spasavanje savezničkih pilota u Drugom svetskom ratu
Pre nekoliko godina, na osnovu svedočenja aktera događaja i istraživanja podržanog od strane Ministarstva kulture i lokalne samouprave, objavljena je Studija “Misija Halijard u Svileuvi”. Nakon toga rodila se ideja o izgradnji spomen kompleksa u ovom koceljevačkom selu, pa je nedavno u tom cilju na sajtu opštine Koceljeva objavljen urbanistički plan.
Mesto posvećeno sećanju na improvizovani aerodrom pred kraj Drugog svetskog rata i spasavanje savezničkih pilota u okviru “Misije Halijard” trebalo bi da bude na lokaciji “Jasenje” u selu Svileuva.
Ideja lokalne samouprave jeste da spomen kompleks “Improvizovani aerodrom Misije Halijard u Svileuvi” bude unificiran sa onim u Pranjanima kod Čačka i sa Boljanićem u BiH. To bi se odnosilo, kako se navodi u urbanističkom planu, na spomen obeležja, info table i panele kao i na spomenik u obliku avionskog krila.
SA IMPROVIZOVANOG AERODROMA U SVILEUVI SPAŠENA 22 AVIJATIČARA
Sa aerodroma u Pranjanima od kraja maja do kraja avgusta 1944. godine evakusiano je oko 400 savezničkih avijatičara. Međutim, zbog mogućeg napada na improvizovani aerodrom na Galonića poljani u ovom selu od strane nadirućih partizanskih jedinica, general Draža Mihailović sa svojim jedinicama morao je da se povuče, pa su od 15 do 17.septembra izgradili novi improvizovani aerodrom neposredno kod Koceljeve, na imanju i u blizini kuće Relje Markovića, čuvenog zemljoposednika iz Svileuve.
Izradnja aerodroma realizovana je pod komandom podnarednika Dragoljuba Drage Aškovića iz ovog sela, čije svedočenje je bio povod za projekat istraživanja .
Pistu za sletanje i poletanje aviona izgradila je Prva đačka četa Đačkog bataljona Cersko-majevačke grupe četničkih odreda, uz pomoć 80 omladinaca iz Svileuve. Sa tog improvizovanog aerodroma u blizini Koceljeve u drugoj polovini septembra meseca 1944. godine, u dva vojna transportna aviona evakuisana su 22 saveznička avijatičara, jedan Francuz, Italijan i tri člana Misije Halijard (dva američka sanitetska oficira i jedan fotograf). Dvadesetak savezničkih pilota nastavili su da žive svoje živote zahvaljujući ne samo srpskim četnicima, već i tamnavskim seljacima i improvizovanom aerodromu u Svileuvi kod Koceljeve.
Istoriju su pisali pobednici i decenijama se o ovom događaju u pitomoj tamnvaskoj dolini nije znalo. Ipak, zahvaljujući svedočenju deda Drage Aškovića, jednog od glavnih aktera, javnost je saznala o spasavanju pilota u koceljevačkom kraju.
Koceljevački kraj i njeni žitelji su deo ovog istorijskog događaja. O tome govore fakta, dokumenti, svedočenje jednog od glavnih aktera...Želja i obaveza sadašnjih generacija je da isprave nepravdu dugu nekoliko decenija i sačuvaju od zaborava sećanje na deo spasavanja savezničkih pilota pred kraj Drugog svetskog rata u ovom kraju izgradnjom spomen kompleksa.
Mesto posvećeno sećanju na improvizovani aerodrom pred kraj Drugog svetskog rata i spasavanje savezničkih pilota u okviru “Misije Halijard” trebalo bi da bude na lokaciji “Jasenje” u selu Svileuva.
Ideja lokalne samouprave jeste da spomen kompleks “Improvizovani aerodrom Misije Halijard u Svileuvi” bude unificiran sa onim u Pranjanima kod Čačka i sa Boljanićem u BiH. To bi se odnosilo, kako se navodi u urbanističkom planu, na spomen obeležja, info table i panele kao i na spomenik u obliku avionskog krila.
SA IMPROVIZOVANOG AERODROMA U SVILEUVI SPAŠENA 22 AVIJATIČARA
Sa aerodroma u Pranjanima od kraja maja do kraja avgusta 1944. godine evakusiano je oko 400 savezničkih avijatičara. Međutim, zbog mogućeg napada na improvizovani aerodrom na Galonića poljani u ovom selu od strane nadirućih partizanskih jedinica, general Draža Mihailović sa svojim jedinicama morao je da se povuče, pa su od 15 do 17.septembra izgradili novi improvizovani aerodrom neposredno kod Koceljeve, na imanju i u blizini kuće Relje Markovića, čuvenog zemljoposednika iz Svileuve.
Izradnja aerodroma realizovana je pod komandom podnarednika Dragoljuba Drage Aškovića iz ovog sela, čije svedočenje je bio povod za projekat istraživanja .
Istoriju su pisali pobednici i decenijama se o ovom događaju u pitomoj tamnvaskoj dolini nije znalo. Ipak, zahvaljujući svedočenju deda Drage Aškovića, jednog od glavnih aktera, javnost je saznala o spasavanju pilota u koceljevačkom kraju.
Koceljevački kraj i njeni žitelji su deo ovog istorijskog događaja. O tome govore fakta, dokumenti, svedočenje jednog od glavnih aktera...Želja i obaveza sadašnjih generacija je da isprave nepravdu dugu nekoliko decenija i sačuvaju od zaborava sećanje na deo spasavanja savezničkih pilota pred kraj Drugog svetskog rata u ovom kraju izgradnjom spomen kompleksa.
Vesna Bošković
Najnoviji broj
25. septembar 2025.
