Međunarodni dan dece obolele od raka je ustanovljen 2002. godine od strane Međunarodne konfederacije Udruženja roditelja dece obolele od raka. Od tada se obeležava u više od 100 zemalja širom sveta. U Srbiji je ovaj datum postao deo nacionalnog Kalendara javnog zdravlja 2013. godine, na inicijativu udruženja roditelja i uz podršku Ministarstva zdravlja.
Obeležavanje ovog datuma ima za cilj da pažnju celokupne javnosti, stručne i opšte, usmeri ka neophodnim intervencijama koje se odnose na poboljšanje lečenja, nege, kvaliteta života, emocionalnih i socijalnih potreba dece obolele od raka i njihovih porodica. Maligne bolesti su jedan od značajnih globalnih javnozdravstvenih problema današnjice.
Simbol Međunarodnog dana dece obolele od raka (foto: www.zjzpa.org.rs)
Rak kod dece čini od 0,4 do 4% svih malignih bolesti u opštoj populaciji širom sveta i vodeći je uzrok smrti dece i adolescenata uzrasta od 0 do 19 godina. Poslednje procene iz 2020. godine pokazuju da se kod više od 413.000 dece registruje neki oblik maligne bolesti, a da u proseku 328.000 dece u svetu izgubi život sa dijagnozom raka.
Do 2050. godine u svetu će se registrovati ukupno 13,7 miliona novih slučajeva malignih bolesti kod dece, od čega 6,1 milion ili 44,9% dece neće biti dijagnostikovano na vreme. Sveobuhvatnim intervencijama, koje podrazumevaju dostupnost pedijatrijske onkologije, savremeno i pravovremeno lečenje, moguće je do 2050. godine izbeći 6,2 miliona smrtnih slučajeva od raka kod dece, pre svega u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama sveta.
U Srbiji rak kod dece i adolescenata čini između 0,8 i 1% svih novoobolelih osoba od malignih bolesti. Svake godine u Srbiji se registruje u proseku više od 370 dece sa nekom vrstom maligniteta, uzrasta od 0 do 19 godina. Kao i u većini zemalja u razvoju, i u Srbiji je gotovo dve trećine novoobolele dece (70,1%) uzrasta do 15 godina. Četiri grupe bolesti, uključujući leukemije, tumore mozga, tumore koštano- zglobnog sistema i limfome, čine najčešće maligne bolesti u detinjstvu.
Ove četiri grupe čine više od dve trećine (71,2%) svih maligniteta u detinjstvu. U proseku svake godine četrdeset i četvoro dece, starosti od 0 do 19 godina, izgubi bitku sa ovom bolešću. Najčešći uzrok umiranja od raka u detinjstvu su tumori mozga, leukemije, tumori koštano-zglobnog sistema i limfomi. Manje od dve trećine umrle dece od raka (63,5 %) bilo je u uzrastu do 15 godina. Najčešći razlog smrtnog ishoda od raka u ovom uzrastu činili su tumori mozga i leukemije (49,5%). U strukturi umiranja kod dece uzrasta od 15 do 19 godina najčešći uzrok smrti od raka su tumori koštano-zglobnog sistema i leukemije. Uspeh lečenja i stopa preživljavanja dece obolele od raka uslovljeni su od regiona i stepena ekonomske razvijenosti.
visokorazvijenim zemljama sveta stopa preživljavanja iznosi 80%, ali u pojedinim delovima sveta koji imaju slabije razvijene resurse iznosi svega 20%. Tim povodom su Svetska zdravstvena organizacija i Međunarodno udruženje za borbu protiv raka postavili cilj da se do 2030. godine postigne eliminacija bola i patnje kod dece koja se bore sa rakom i da se preživljavanje dece sa bilo kojom dijagnozom raka u svetu poveća na 60%.
U skladu sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije i Međunarodnog udruženja za borbu protiv raka kod dece u kontinuitetu se sprovode brojne kampanje koje imaju za cilj pokretanje šire društvene zajednice, kroz akcije usmerene na ranu dijagnostiku, na odgovarajući medicinski tretman i lečenje, kao i na bolju dostupnost terapije. Sve ovo će omogućiti da se udvostruče stope izlečenja i sačuvaju milioni dečijih života tokom sledećih deset godina. U cilju zaštite i unapređenja zdravlja jedne od najosetljivijih populacionih grupa, Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” je aktivno uključen u obeležavanje ovog važnog datuma iz Kalendara javnog zdravlja.
Simbol Međunarodnog dana dece obolele od raka (foto: www.zjzpa.org.rs)
