SRPSKA STRADANjA U VELIKOM RATU
GINULI NA RATIŠTU, MUČENI DO SMRTI U LOGORIMA
Solunski front je obrazovan posle velikih borbi savezničkih, francuskih i engleskih snaga na Galipolju i nakon njihovog prebacivanja na balkansko ratište, a kod Soluna je formiran logor savezničkih snaga. U proleće 1916. godine, francuski maršal Žofr je naredio da francuske i engleske divizije izađu iz solunskog logora i pomere se prema severnoj grčkoj granici. Takođe je odlučeno i da se srpska vojska, posle oporavka i reorganizacije, sa ostrva Krfa prebaci na Solunski front, što je i učinjeno od 12. aprila do početka juna 1916. godine.
U jesen 1916. godine na Solunskom frontu srpska vojska je imala dve velike bitke protiv bugarskih i nemačkih snaga, kod Gorničeva i na Kajmakčalanu.
Gorničevska bitka je vođena od 14. do 17. septembra 1916. godine i neprijateljski otpor je slomljen. Posle pobede srpske vojske kod Gorničeva, njene trupe su usmerile svoje napore na osvajanje Kajmakčalana, planinskog masiva koji je predstavljao jedan od ključnih položaja na Solunskom frontu. Borbe na Kajmakčalanu, vođene su od 16. septembra do 3. oktobra 1916. godine, kada je srpska vojska konačno osvojila Kajmakčalan.
U borbama na Kajmakčalanu obe strane su imale velike gubitke. Drinska divizija je imala izbačeno iz stroja 3.804 vojnika i oficira, od kojih 747 poginulih, među njima i 39 oficira. Ukupni srpski gubici u borbama za Kajmakčalan bili su 4.643 vojnika i oficira izbačena iz stroja. Gubici neprijatelja bili su još veći. Na vrhu Kajmakčalana podignut je spomen-kompleks poginulim srpskim ratnicima. U Bizertu i Sidi Abdalah (sada Menzel Burgiba) u Tunisu i u druga mesta u severnoj Africi, upućen je veliki broj srpskih vojnika sa Solunskog fronta na lečenje i oporavak, odakle su posle izlečenja vraćani ponovo na front. U Bizerti i drugim gradovima u Tunisu i Alžiru sahranjeno je ukupno 3.151 srpskih oficira, podoficira i vojnika.
Proboj Solunskog fronta izvršen je 15. septembra 1918. godine i srpska vojska je, posle 45 dana ofanzivnih dejstava posle proboja, oslobodila svoju zemlju. U borbama na Solunskom frontu i kasnije poginulo je ili poumiralo od zadobijenih rana i bolesti 9.303 srpska oficira, podoficira i vojnika, od kojih je 7.315 sahranjeno na srpskom vojničkom groblju Zejtinlik u Solunu, gde je podignut mauzolej.
Veliki broj srpskih vojnika umro je i u austrougarskim logorima za ratne zarobljenike, u koje su, pored vojnika, dovedeni i internirani civili iz Srbije. Najveći austrougarski logori za Srbe bili su: Nađmeđer, Nežider, Jindrihovice, Ašah, Boldogasonj, Braunau, Arad i Mathauzen.
U austrougarske logore je upućeno ukupno 147.677 zarobljenih srpskih vojnika, kao i internirano najmanje 50.000 civila. Austrougarske vojne i civilne vlasti, prema tome, od početka do kraja Prvog svetskog rata (1914-1918), u svoje logore su poslale ukupno 197.677 ljudi iz Srbije. Procenjuje se da je u austrougarskim logorima umrlo ukupno oko 70.000 građana Srbije, od kojih oko 50.000 ratnih zarobljenika i oko 20.000 interniranih civila.
U najvećem austrougarskom logoru za Srbe, Nađmeđeru, koji se sada kao naselje Čalovo nalazi na teritoriji današnje Slovačke, sahranjeno je oko 7.000 srpskih logoraša, od kojih je identifikovano 5.882 logoraša, dok za ostale nema podataka, zbog nedovoljno preciznog evidentiranja i masovnog umiranja.
Austrougarski logor u Nežideru spada među najveće logore za srpske ratne zarobljenike i internirane civile u Prvom svetskom ratu. Nalazio se na periferiji istoimene varoši, koja je sada u pokrajini Burgeland u Austriji. Na početku rata, ratni zarobljenici i internirani civili smešteni su u dotadašnju kasarnu husarskog puka, pošto su mađarski vojnici pre toga bili upućeni na ratište. Prema raspoloživim podacima, u logoru u Nežideru bilo je ukupno oko 14.500 srpskih i crnogorskih logoraša i manji broj poljskih i ruskih interniranih žena i dece. Ne zna se tačan broj umrlih logoraša (po nekim procenama blizu 7.000, a po drugim i znatno više). Posle Drugog svetskog rata groblje kod logora u Nežideru je preorano, a posmrtni ostaci logoraša premešteni su na gradsko groblje.
U mestu Jindrihovice, na teritoriji današnje Češke, na samoj granici sa Nemačkom, 25 kilometara udaljenom od čuvene banje Karlove Vari, za vreme Prvog svetskog rata bio je veliki austrougarski koncentracioni logor. Kroz logor je prošlo najviše Srba, mada je bilo i Rusa, Italijana i drugih. Srbi su u logoru, pored zarobljenih vojnika, imali i internirane civile. Na spomen ploči mauzoleja, podignutog posle rata, navedena su imena 7.100 srpskih žrtava i 189 Rusa.
U jesen 1916. godine na Solunskom frontu srpska vojska je imala dve velike bitke protiv bugarskih i nemačkih snaga, kod Gorničeva i na Kajmakčalanu.
Gorničevska bitka je vođena od 14. do 17. septembra 1916. godine i neprijateljski otpor je slomljen. Posle pobede srpske vojske kod Gorničeva, njene trupe su usmerile svoje napore na osvajanje Kajmakčalana, planinskog masiva koji je predstavljao jedan od ključnih položaja na Solunskom frontu. Borbe na Kajmakčalanu, vođene su od 16. septembra do 3. oktobra 1916. godine, kada je srpska vojska konačno osvojila Kajmakčalan.
U borbama na Kajmakčalanu obe strane su imale velike gubitke. Drinska divizija je imala izbačeno iz stroja 3.804 vojnika i oficira, od kojih 747 poginulih, među njima i 39 oficira. Ukupni srpski gubici u borbama za Kajmakčalan bili su 4.643 vojnika i oficira izbačena iz stroja. Gubici neprijatelja bili su još veći. Na vrhu Kajmakčalana podignut je spomen-kompleks poginulim srpskim ratnicima. U Bizertu i Sidi Abdalah (sada Menzel Burgiba) u Tunisu i u druga mesta u severnoj Africi, upućen je veliki broj srpskih vojnika sa Solunskog fronta na lečenje i oporavak, odakle su posle izlečenja vraćani ponovo na front. U Bizerti i drugim gradovima u Tunisu i Alžiru sahranjeno je ukupno 3.151 srpskih oficira, podoficira i vojnika.
Proboj Solunskog fronta izvršen je 15. septembra 1918. godine i srpska vojska je, posle 45 dana ofanzivnih dejstava posle proboja, oslobodila svoju zemlju. U borbama na Solunskom frontu i kasnije poginulo je ili poumiralo od zadobijenih rana i bolesti 9.303 srpska oficira, podoficira i vojnika, od kojih je 7.315 sahranjeno na srpskom vojničkom groblju Zejtinlik u Solunu, gde je podignut mauzolej.
Veliki broj srpskih vojnika umro je i u austrougarskim logorima za ratne zarobljenike, u koje su, pored vojnika, dovedeni i internirani civili iz Srbije. Najveći austrougarski logori za Srbe bili su: Nađmeđer, Nežider, Jindrihovice, Ašah, Boldogasonj, Braunau, Arad i Mathauzen.
U austrougarske logore je upućeno ukupno 147.677 zarobljenih srpskih vojnika, kao i internirano najmanje 50.000 civila. Austrougarske vojne i civilne vlasti, prema tome, od početka do kraja Prvog svetskog rata (1914-1918), u svoje logore su poslale ukupno 197.677 ljudi iz Srbije. Procenjuje se da je u austrougarskim logorima umrlo ukupno oko 70.000 građana Srbije, od kojih oko 50.000 ratnih zarobljenika i oko 20.000 interniranih civila.
U najvećem austrougarskom logoru za Srbe, Nađmeđeru, koji se sada kao naselje Čalovo nalazi na teritoriji današnje Slovačke, sahranjeno je oko 7.000 srpskih logoraša, od kojih je identifikovano 5.882 logoraša, dok za ostale nema podataka, zbog nedovoljno preciznog evidentiranja i masovnog umiranja.
Austrougarski logor u Nežideru spada među najveće logore za srpske ratne zarobljenike i internirane civile u Prvom svetskom ratu. Nalazio se na periferiji istoimene varoši, koja je sada u pokrajini Burgeland u Austriji. Na početku rata, ratni zarobljenici i internirani civili smešteni su u dotadašnju kasarnu husarskog puka, pošto su mađarski vojnici pre toga bili upućeni na ratište. Prema raspoloživim podacima, u logoru u Nežideru bilo je ukupno oko 14.500 srpskih i crnogorskih logoraša i manji broj poljskih i ruskih interniranih žena i dece. Ne zna se tačan broj umrlih logoraša (po nekim procenama blizu 7.000, a po drugim i znatno više). Posle Drugog svetskog rata groblje kod logora u Nežideru je preorano, a posmrtni ostaci logoraša premešteni su na gradsko groblje.
U mestu Jindrihovice, na teritoriji današnje Češke, na samoj granici sa Nemačkom, 25 kilometara udaljenom od čuvene banje Karlove Vari, za vreme Prvog svetskog rata bio je veliki austrougarski koncentracioni logor. Kroz logor je prošlo najviše Srba, mada je bilo i Rusa, Italijana i drugih. Srbi su u logoru, pored zarobljenih vojnika, imali i internirane civile. Na spomen ploči mauzoleja, podignutog posle rata, navedena su imena 7.100 srpskih žrtava i 189 Rusa.
Izabrani tekst je iz knjige Petra h
Najnoviji broj
25. april 2024.
