Uzorkovanje zemljišta i važnost N-min metoda

Sadržaj hraniva u zemljištu podložan je promenama. Brzina promene količine hranljivih materija zavisi od tipa zemljišta, načina korišćenja, perioda godine, biljne vrste, klimatskih uslova, svojstava hranljivog elementa. Najveće i najbrže promene dešavaju se na zemljištima koja se koriste u procesu poljoprivredne proizvodnje. Biljke u toku vegetacije usvajaju hranljive materije iz zemljišta, što dovodi do brze promene njihovog sadržaja.
Hranljivi elementi se ne usvajaju iz zemljišta u istim količinama. Najviše se iz zemljišta usvajaju azot, fosfor i kalijum. Njihov sadržaj samim tim, najviše je podložan promenama zbog čega najveću pažnju treba posvetiti upravo njihovoj proveri. Način utvrđivanja sadržaja navedenih hranljivih elementa mora biti prilagođen vremenu upotrebe đubriva i osobinama navedenih hranljivih elemenata. Kontrolom plodnosti određuje se sadržaj lako pristupačnog fosfora i kalijuma u periodu nakon skidanja useva pošto se ova dva hranljiva elementa sporo kreću kroz zemljište (5-10 cm godišnje), a uzimanje uzorka zemljišta vrši se svake četvrte ili pete godine na dubini 0-30 cm za ratarske i povrtarske biljne vrste dok se kod voća i vinograda uzima i dubina 30-60 cm.
Sadržaj pristupačnog azota utvrđuje se na osnovu N-min metode. Uzimanje uzoraka zemljišta za potrebe N-min metode predstavlja jednu od najznačajnijih mera pravilne primene N đubriva. Uzimanje uzoraka vrši se svake godine zbog velike mobilnosti azota u zemljištu i njegovog velikog uticaja u formiranju prinosa. Od toga kako i kada je uzorak zemljišta uzet, u velikoj meri zavisi pouzdanost dobijenih rezultata, a samim tim i ispravnost donetih zaključaka, odnosno preporuka za primenu N đubriva.
Pri određivanju količine lako pristupačnog azota za potrebe N-min metode uzorci zemljišta se uzimaju krajem zime početkom proleća:
• Za pšenicu - što ranije u februaru-martu (moguće i u januaru)
• Za šećernu repu u 3. dekadi februara i 1. dekadi marta
• Za kukuruz i suncokret u 3. dekadi marta i 1. dekadi aprila meseca
Uzorci moraju biti uzeti najkasnije 7 dana pre primene N đubriva. Ovaj period je neophodan da bi se uradile analize zemljišta i dala preporuka.
Uzorci zemljišta za potrebe N-min metode u ratarskoj proizvodnji uzimaju se sa dubine 0-30 cm, 30-60 cm i 60-90 cm kod ozimih strnina, dok je kod jarih okopavina potreban i sloj zemljišta 90-120 cm. Za jare strnine dubina uzimanja uzoraka zemljišta je 0-30 cm i 30-60cm. Zbog velike mobilnosti azota uzimanje uzoraka zemljišta sa veće dubine je neophodno, kako bi se stekla prava slika o količini ovog hranljivog elementa u zemljištu po slojevima. Prinos gajenih ratarskih biljnih vrsta u velikoj meri zavisi od rasporeda N po dubini zemljišnog profila.