Uticaj kalcijuma na održivost plodova jabuka u skladištu
Visok sadržaj, dugo skladištenje
Od svih fizioloških promena odnosno bolesti koje vode poreklo iz voćnjaka najzastupljenije su: gorke pege, udubljene pege oko lenticela i staklavost plodova.
U pojedinim godinama gorke pege u skladištima odnosno u hladnjačama mogu da zahvate preko 30% plodova, i na taj način dovede u pitanje ekonomsku opravdanost dužeg čuvanja plodova iz ovih voćnjaka.
Fiziološka promena se ispoljava u obliku okruglasti pega koje mogu biti različite boje, od žućkaste i zelene do crvenkasto smeđe i crne. Pojava tamnih pega prati i ulegnuće pokožice koje se, kao i promena boje, javlja zbog odumiranja ćelija u tkivu mesa ploda i formiranja plutastih struktura, što ima za posledicu gorak ukus pega. Na ove fiziološke promene plodova kako za samu pojavu tako i za prevenciju najodgovorniji sadržaj Ca u plodu. Istraživanja su pokazala da plodove jabuke koji sadrže manje od 0,05% Ca, ne treba skladištiti, jer će kod njih pojava gorkih pega zahvatiti od 30-100% plodova. Plodovi jabuke sa sadržajem Ca od 0,06-0.07% mogu da se čuvaju samo 1.5-2 meseca. Dakle sa povećanjem sadržaja Ca u plodu raste i njegova sposobnost za čuvanje, odnosno smanjuju se uslovi za pojavu gorkih pega. Praksa je dokazala da se Ca usvaja preko korena i kreće se ksilemskim tokom prema vrhu, ali nema i silazne tokove. Ca se ne može premestati iz lista u plod i to je jedna od njegovih osnovnih osobina.Ukupna količina Ca u plodu jabuke usvoji se do momenta kada je plod veličine oko 2 cm u prečniku.
Visok sadržaj kalcijuma u jabukama garantuje dugo skladištenje
Novija istraživanja pokazuju da bor učestvuje u transportu kalcijuma kroz biljku pa je pokretljivost kalcijuma u biljci uslovljeno sadržajem bora. Plodovi locirani bliže vrhu imaju niži sadržaj kalcijuma nego oni koji se nalaze ispod. Plodovi sa niskim sadržajem kalcijuma i fosfora, i visokim sadržajem azota i kalijuma u mesu ploda nisu preporučivi za duže skladištenje. Mnogi fiziološki poremećaji u skladištu, kao što su gorke pege i posmeđenje pokožice, rastu tokom skladištenja kada je sadržaj azota u plodu veći od 500 mg/kg sveže mase a kalcijuma manje od 50-60 mg/kg sveže mase.
Zbirni pregled faktora koji deluju na pojavu gorkih pega: zavisi od bujnosti i starosti stabala (osetljiviji su plodovi bujnih i mlađih stabala), oboljevaju sve sorte, ali je intezitet oboljenja sortna specifičnost, veća je sklonost obolevanja kod sorti gajenih na podlogama slabije bujnosti, intezitet zimske rezidbe direktno utiče na intezitet bolesti (što je zimska rezidba jača,to je vegetativni rast u proleće više izražen, a time je i veća pojava gorkih pega, proređivanje plodova do optimalnog odnosa između lisne površine i broja plodova smanjuje pojavu bolesti a jače proređivanje ima za dejstvo obrazovanje krupnih plodova koji su skloni obolevanju, topao period posle cvetanja i pre berbe, kao pojava sušnih perioda utiče na jači intezitet, intezitet oboljenja je ispoljen na zemljištima jako kiselim, peskovitim i prosušenim, veliki uticaj ima đubrenje sa N,P, K, Ca, Mg, i B pa je potrebno uskladiti njihov odnos u zemljištu. Veći sadržaj fosfora u plodu može da ublaži negativno delovanje azota, veća količina K i Mg utiče na veći intezitet obolevanja plodova, veći sadržaj bora smanjuje pojavu gorkih pega.
Mere radi smanjenja pojave gorkih pega su različite:
Preventivno na uspostavljanju kontrolisane ishrane i biološke aktivnosti zemljišta, što se može ostvariti kalcifikacijom, đubrenjem organskim đubrivima, odgovarajućim pomotehničkim merama.
Kurativne mere podrazumevaju folijarno prihranjivanje voćaka sa Ca i B ili potapanje plodova posle berbe u rastvoru kalcijumove soli.
U pojedinim godinama gorke pege u skladištima odnosno u hladnjačama mogu da zahvate preko 30% plodova, i na taj način dovede u pitanje ekonomsku opravdanost dužeg čuvanja plodova iz ovih voćnjaka.
Fiziološka promena se ispoljava u obliku okruglasti pega koje mogu biti različite boje, od žućkaste i zelene do crvenkasto smeđe i crne. Pojava tamnih pega prati i ulegnuće pokožice koje se, kao i promena boje, javlja zbog odumiranja ćelija u tkivu mesa ploda i formiranja plutastih struktura, što ima za posledicu gorak ukus pega. Na ove fiziološke promene plodova kako za samu pojavu tako i za prevenciju najodgovorniji sadržaj Ca u plodu. Istraživanja su pokazala da plodove jabuke koji sadrže manje od 0,05% Ca, ne treba skladištiti, jer će kod njih pojava gorkih pega zahvatiti od 30-100% plodova. Plodovi jabuke sa sadržajem Ca od 0,06-0.07% mogu da se čuvaju samo 1.5-2 meseca. Dakle sa povećanjem sadržaja Ca u plodu raste i njegova sposobnost za čuvanje, odnosno smanjuju se uslovi za pojavu gorkih pega. Praksa je dokazala da se Ca usvaja preko korena i kreće se ksilemskim tokom prema vrhu, ali nema i silazne tokove. Ca se ne može premestati iz lista u plod i to je jedna od njegovih osnovnih osobina.Ukupna količina Ca u plodu jabuke usvoji se do momenta kada je plod veličine oko 2 cm u prečniku.
Visok sadržaj kalcijuma u jabukama garantuje dugo skladištenje
Novija istraživanja pokazuju da bor učestvuje u transportu kalcijuma kroz biljku pa je pokretljivost kalcijuma u biljci uslovljeno sadržajem bora. Plodovi locirani bliže vrhu imaju niži sadržaj kalcijuma nego oni koji se nalaze ispod. Plodovi sa niskim sadržajem kalcijuma i fosfora, i visokim sadržajem azota i kalijuma u mesu ploda nisu preporučivi za duže skladištenje. Mnogi fiziološki poremećaji u skladištu, kao što su gorke pege i posmeđenje pokožice, rastu tokom skladištenja kada je sadržaj azota u plodu veći od 500 mg/kg sveže mase a kalcijuma manje od 50-60 mg/kg sveže mase.
Zbirni pregled faktora koji deluju na pojavu gorkih pega: zavisi od bujnosti i starosti stabala (osetljiviji su plodovi bujnih i mlađih stabala), oboljevaju sve sorte, ali je intezitet oboljenja sortna specifičnost, veća je sklonost obolevanja kod sorti gajenih na podlogama slabije bujnosti, intezitet zimske rezidbe direktno utiče na intezitet bolesti (što je zimska rezidba jača,to je vegetativni rast u proleće više izražen, a time je i veća pojava gorkih pega, proređivanje plodova do optimalnog odnosa između lisne površine i broja plodova smanjuje pojavu bolesti a jače proređivanje ima za dejstvo obrazovanje krupnih plodova koji su skloni obolevanju, topao period posle cvetanja i pre berbe, kao pojava sušnih perioda utiče na jači intezitet, intezitet oboljenja je ispoljen na zemljištima jako kiselim, peskovitim i prosušenim, veliki uticaj ima đubrenje sa N,P, K, Ca, Mg, i B pa je potrebno uskladiti njihov odnos u zemljištu. Veći sadržaj fosfora u plodu može da ublaži negativno delovanje azota, veća količina K i Mg utiče na veći intezitet obolevanja plodova, veći sadržaj bora smanjuje pojavu gorkih pega.
Mere radi smanjenja pojave gorkih pega su različite:
Preventivno na uspostavljanju kontrolisane ishrane i biološke aktivnosti zemljišta, što se može ostvariti kalcifikacijom, đubrenjem organskim đubrivima, odgovarajućim pomotehničkim merama.
Kurativne mere podrazumevaju folijarno prihranjivanje voćaka sa Ca i B ili potapanje plodova posle berbe u rastvoru kalcijumove soli.
Sanja Popović, savetodavac za zaštitu bilja PSSS Šabac
Najnoviji broj
18. april 2024.
