dr Branislav Krivokapić
Artroskopska hirurgija
Dragocen alat za ortopedske pacijente
U najvećem broju artroskopske intervencije predstavlju dnevno–hiruršku intervenciju, tako da pacijenti mogu istog dana biti otpušteni na kućno lečenje uz upustva za previjanje, tromboembolijsku profilaksu i vežbe za ranu rehabilitaciju
Artroskopska hirurgija privukla je veliku pažnju javnosti, jer se koristi za lečenje sportista. Izuzetno je dragocen alat za sve ortopedske pacijente i uglavnom se lakše podnosi od “otvorene” hirurgije. Komplikacije su izuzetno retke, a većina pacijenata artroskopsku operaciju obavlja ambulantno i kod kuće je nekoliko sati nakon operacije. Nije neobično da se pacijenti vrate na posao ili u školu, ili nastave svakodnevne aktivnosti u roku od nekoliko dana. Sportisti i drugi koji su u dobroj fizičkoj kondiciji, mogu se u nekim slučajevima vratiti atletskim aktivnostima u roku od nekoliko nedelja, navodi asistent dr Branislav Krivokapić, ortopedski hirurg Instituta za ortopediju “Banjica” i konsultant Opšte bolnice “Dr Laza K. Lazarević” u Šapcu.
– Artroskopija kolena predstavlja verovatno najčešće izvedenu artroskopsku hiruršku proceduru. Same artroskopske procedure kada su počele da se rade 80-ih godina prošlog veka, počele su da se rade na kolenu. Na samom početku artroskopija je korišćena isključivo u dijagnostičke svrhe, ali ubrzo patentiranjem različitih specijalno dizajniranih instrumenata, većina patoloških stanja u kolenu se danas izvodi artroskopski. Iako je mnogo lakša za oporavak od “otvorene” hirurgije, artroskopska hirurgija, ipak zahteva upotrebu anestetika i posebne opreme u bolničkoj operacionoj sali. Pacijenti se najčešće uvode u kratkotrajnu opštu anesteziju, spinalnu ili blok anesteziju, što uglavnom zavisi od zgloba koji se operiše kao i procedure koja se izvodi, odnosno dužine operativnog zahvata – objašnjava dr Branislav Krivokapić.
U artroskopskom pregledu, ortopedski hirurg pravi mali rez na koži pacijenta, a zatim ubacuje instrumente veličine olovke koji sadrže malo sočivo i sistem osvetljenja kako bi povećao i osvetlio strukture unutar zgloba. Svetlost se preko optičkih vlakana prenosi na kraj artroskopa koji je umetnut u zglob. Pričvršćivanjem artroskopa na minijaturnu televizijsku kameru, hirurg može da vidi unutrašnjost zgloba kroz ovaj vrlo mali rez, a ne kroz veliki rez potreban za operaciju. Televizijska kamera pričvršćena za artroskop prikazuje sliku zgloba na televizijskom ekranu, omogućavajući hirurgu da pogleda, na primer, celo koleno. Ovo omogućava hirurgu da vidi hrskavicu, ligamente i ostale strukture određenog zgloba. Hirurg može odrediti težinu ili vrstu povrede, a potom i rešiti problem, ako je to potrebno.
Povrede hrskavice
Hrskavica predstavlja glatko elastično tkivo, nalik gumi, koje pokriva i štiti krajeve dugih kostiju na zglobovima. S obzirom na to da je elastična, podložna je povredama. Može se javiti u bilo kojoj životnoj dobi, kod dece je uglavnom posledica disekantnog osteohondritisa, dok je kod odraslih posledica povrede ili određenih degenerativnih stanja. Potpuno odsustvo hrskavice predstavlja artrozu zgloba. Artroskopski se konstatuje veličina defekta hrskavice koji nekada može da se fiksira (uglavnom kod dece), dok kod odraslih se uglavnom odstranjuje jer kao slobodno telo izaziva bolove i ukočenja u zglobu kolena.
– Za ubacivanje artroskopa napravi se mali rez od pola do jednog centimetra, a potom se napravi nekoliko drugih rezova kako bi se videli drugi delovi zgloba ili upotrebili specifično dizajnirani artroskopski instrumenti za rešavanje problema unutar zgloba. Nakon artroskopske operacije, mali rezovi se ušivaju, a potom previjaju. Nakon procedure pacijenti kratkotrajno budu premešteni u intezivnu negu, a potom na odeljenje. Nakon “manjih” artroskopskih intervencija, pacijenti uglavnom nemaju potrebe za dodatnom antibiotskom i analgetskom terapijom. U početku je artroskopija bila jednostavno dijagnostička procedura za planiranje standardne otvorene hirurgije, dok danas predstavlja u najvećem broju slučajeva i dijagnostičku i terapijsku proceduru – kaže dr Branislav Krivokapić.
Povrede meniskusa
Jedno od najčešće povređenih struktura u zglobu kolena. Najčešće se javlja kod profesionalnih i rekreativnih sportista. Može se javiti u bilo kojoj starosnoj dobi. Kada do povrede dođe kod mlađih pacijenata (adolescenata) danas je doktrina da meniskus treba sačuvati, odnosno ušiti ga ako je povreda sveža i ako sama lezija to dozvoljava, dok kod odraslih najčešće se izvodi parcijalna (delimična) resekcija meniskusa.
U najvećem broju artroskopske intervencije predstavlju dnevno–hiruršku intervenciju, tako da pacijenti mogu istog dana biti otpušteni na kućno lečenje uz upustva za previjanje, tromboembolijsku profilaksu i vežbe za ranu rehabilitaciju. Na kontrolnom pregledu desetog ili četrnaestog dana od operacije, uklanjaju se konci i dobija upustvo za nastavak fizikalne rehabilitacije u cilju potpunog oporavka i vraćanja uobičajenim dnevnim aktivnostima. Samo vreme oporavka zavisi od složenosti problema i urađene artroskopske procedure. Iako su retke, komplikacije se povremeno javljaju tokom ili nakon artroskopije. Infekcija, tromboembolije, prekomerno oticanje ili krvarenje, oštećenje krvnih sudova ili živaca i lomljenje instrumenata su najčešće komplikacije, ali se javljaju u daleko manje od jedan odsto svih artroskopskih postupaka.
Povreda ligamenata
Prednji i zadnji ukrštajni ligamenti su jedni od glavnih stabilizatora kolena. Prednji ukrštajni ligament se značajno češće povređuje i predstavlja jednu od najtežih povreda kod sportista koja ih u dužem periodu odvaja sa terena. S obzirom na to da je vaskularizacija prednjeg ukrštajnog ligamenta oskudna, operativno lečenje predstavlja imperativ kod sportista čiji sport iziskuje promenu pravca kretanja (fudbal, košarka, skijanje). Postoji više tehnika za rekonstrukciju prednjeg ukrštajnog ligamenta, korišćenjem autogrefona (tetive lig.patele, tetive m.quadricepsa, tetive m.semitendinosusa i m.gracilisa) koje ortoped planira da upotrebi u dogovoru sa pacijentom i specifičnosti sporta kojim se on bavi.
– Zašto je artroskopija neophodna? Dijagnostikovanje povreda i bolesti zglobova započinje temeljnom medicinskom anamnezom, kliničkim pregledom i obično rendgenom. Takođe bitno je ispitati specifične kliničke testove koji su krucijalni u dijagnozi mekotkivnih povreda unutar zgloba. Potom se pacijent upućuje na dodatne dijagnostičke procedure kao što su magnetna rezonanca ili kompjuterska tomografija. Kroz artroskop se postavlja konačna dijagnoza, koja može biti tačnija nego bilo koja dopunska dijagnostika. Bolesti i povrede mogu oštetiti kosti, hrskavicu, ligamente, mišiće i tetive. Neka od najčešćih stanja otkrivenih tokom artroskopskih pregleda zglobova su: upala (na primer sinovitis je zapaljenje sluznice u kolenu, ramenu, laktu ili skočnom zglobu), akutna ili hronična povreda i to ramena – tetive rotatorne manžetne, iščašenje ramena, kolena – meniskalne (hrskavične) povrede, hondromalacija (razmekšanje hrskavice), povreda prednjeg ili zadnjeg ukrštajnog ligamena, povrede skočnog zgloba, kao i slobodna tela u svim zglobovima, kao posledica lezije hrskavice. Neki problemi povezani sa artrozom se takođe mogu lečiti. Ujedno, neki postupci mogu kombinovati artroskopsku i standardnu “otvorenu” hirurgiju, na primer HTO (visoku tibijalnu osteotomiju) – navodi dr Krivokapić.
U početku je artroskopija bila jednostavno dijagnostička procedura za planiranje standardne otvorene hirurgije, dok danas predstavlja u najvećem broju slučajeva i dijagnostičku i terapijsku proceduru
– Artroskopija kolena predstavlja verovatno najčešće izvedenu artroskopsku hiruršku proceduru. Same artroskopske procedure kada su počele da se rade 80-ih godina prošlog veka, počele su da se rade na kolenu. Na samom početku artroskopija je korišćena isključivo u dijagnostičke svrhe, ali ubrzo patentiranjem različitih specijalno dizajniranih instrumenata, većina patoloških stanja u kolenu se danas izvodi artroskopski. Iako je mnogo lakša za oporavak od “otvorene” hirurgije, artroskopska hirurgija, ipak zahteva upotrebu anestetika i posebne opreme u bolničkoj operacionoj sali. Pacijenti se najčešće uvode u kratkotrajnu opštu anesteziju, spinalnu ili blok anesteziju, što uglavnom zavisi od zgloba koji se operiše kao i procedure koja se izvodi, odnosno dužine operativnog zahvata – objašnjava dr Branislav Krivokapić.
U artroskopskom pregledu, ortopedski hirurg pravi mali rez na koži pacijenta, a zatim ubacuje instrumente veličine olovke koji sadrže malo sočivo i sistem osvetljenja kako bi povećao i osvetlio strukture unutar zgloba. Svetlost se preko optičkih vlakana prenosi na kraj artroskopa koji je umetnut u zglob. Pričvršćivanjem artroskopa na minijaturnu televizijsku kameru, hirurg može da vidi unutrašnjost zgloba kroz ovaj vrlo mali rez, a ne kroz veliki rez potreban za operaciju. Televizijska kamera pričvršćena za artroskop prikazuje sliku zgloba na televizijskom ekranu, omogućavajući hirurgu da pogleda, na primer, celo koleno. Ovo omogućava hirurgu da vidi hrskavicu, ligamente i ostale strukture određenog zgloba. Hirurg može odrediti težinu ili vrstu povrede, a potom i rešiti problem, ako je to potrebno.
Hrskavica predstavlja glatko elastično tkivo, nalik gumi, koje pokriva i štiti krajeve dugih kostiju na zglobovima. S obzirom na to da je elastična, podložna je povredama. Može se javiti u bilo kojoj životnoj dobi, kod dece je uglavnom posledica disekantnog osteohondritisa, dok je kod odraslih posledica povrede ili određenih degenerativnih stanja. Potpuno odsustvo hrskavice predstavlja artrozu zgloba. Artroskopski se konstatuje veličina defekta hrskavice koji nekada može da se fiksira (uglavnom kod dece), dok kod odraslih se uglavnom odstranjuje jer kao slobodno telo izaziva bolove i ukočenja u zglobu kolena.
– Za ubacivanje artroskopa napravi se mali rez od pola do jednog centimetra, a potom se napravi nekoliko drugih rezova kako bi se videli drugi delovi zgloba ili upotrebili specifično dizajnirani artroskopski instrumenti za rešavanje problema unutar zgloba. Nakon artroskopske operacije, mali rezovi se ušivaju, a potom previjaju. Nakon procedure pacijenti kratkotrajno budu premešteni u intezivnu negu, a potom na odeljenje. Nakon “manjih” artroskopskih intervencija, pacijenti uglavnom nemaju potrebe za dodatnom antibiotskom i analgetskom terapijom. U početku je artroskopija bila jednostavno dijagnostička procedura za planiranje standardne otvorene hirurgije, dok danas predstavlja u najvećem broju slučajeva i dijagnostičku i terapijsku proceduru – kaže dr Branislav Krivokapić.
Jedno od najčešće povređenih struktura u zglobu kolena. Najčešće se javlja kod profesionalnih i rekreativnih sportista. Može se javiti u bilo kojoj starosnoj dobi. Kada do povrede dođe kod mlađih pacijenata (adolescenata) danas je doktrina da meniskus treba sačuvati, odnosno ušiti ga ako je povreda sveža i ako sama lezija to dozvoljava, dok kod odraslih najčešće se izvodi parcijalna (delimična) resekcija meniskusa.
U najvećem broju artroskopske intervencije predstavlju dnevno–hiruršku intervenciju, tako da pacijenti mogu istog dana biti otpušteni na kućno lečenje uz upustva za previjanje, tromboembolijsku profilaksu i vežbe za ranu rehabilitaciju. Na kontrolnom pregledu desetog ili četrnaestog dana od operacije, uklanjaju se konci i dobija upustvo za nastavak fizikalne rehabilitacije u cilju potpunog oporavka i vraćanja uobičajenim dnevnim aktivnostima. Samo vreme oporavka zavisi od složenosti problema i urađene artroskopske procedure. Iako su retke, komplikacije se povremeno javljaju tokom ili nakon artroskopije. Infekcija, tromboembolije, prekomerno oticanje ili krvarenje, oštećenje krvnih sudova ili živaca i lomljenje instrumenata su najčešće komplikacije, ali se javljaju u daleko manje od jedan odsto svih artroskopskih postupaka.
Prednji i zadnji ukrštajni ligamenti su jedni od glavnih stabilizatora kolena. Prednji ukrštajni ligament se značajno češće povređuje i predstavlja jednu od najtežih povreda kod sportista koja ih u dužem periodu odvaja sa terena. S obzirom na to da je vaskularizacija prednjeg ukrštajnog ligamenta oskudna, operativno lečenje predstavlja imperativ kod sportista čiji sport iziskuje promenu pravca kretanja (fudbal, košarka, skijanje). Postoji više tehnika za rekonstrukciju prednjeg ukrštajnog ligamenta, korišćenjem autogrefona (tetive lig.patele, tetive m.quadricepsa, tetive m.semitendinosusa i m.gracilisa) koje ortoped planira da upotrebi u dogovoru sa pacijentom i specifičnosti sporta kojim se on bavi.
– Zašto je artroskopija neophodna? Dijagnostikovanje povreda i bolesti zglobova započinje temeljnom medicinskom anamnezom, kliničkim pregledom i obično rendgenom. Takođe bitno je ispitati specifične kliničke testove koji su krucijalni u dijagnozi mekotkivnih povreda unutar zgloba. Potom se pacijent upućuje na dodatne dijagnostičke procedure kao što su magnetna rezonanca ili kompjuterska tomografija. Kroz artroskop se postavlja konačna dijagnoza, koja može biti tačnija nego bilo koja dopunska dijagnostika. Bolesti i povrede mogu oštetiti kosti, hrskavicu, ligamente, mišiće i tetive. Neka od najčešćih stanja otkrivenih tokom artroskopskih pregleda zglobova su: upala (na primer sinovitis je zapaljenje sluznice u kolenu, ramenu, laktu ili skočnom zglobu), akutna ili hronična povreda i to ramena – tetive rotatorne manžetne, iščašenje ramena, kolena – meniskalne (hrskavične) povrede, hondromalacija (razmekšanje hrskavice), povreda prednjeg ili zadnjeg ukrštajnog ligamena, povrede skočnog zgloba, kao i slobodna tela u svim zglobovima, kao posledica lezije hrskavice. Neki problemi povezani sa artrozom se takođe mogu lečiti. Ujedno, neki postupci mogu kombinovati artroskopsku i standardnu “otvorenu” hirurgiju, na primer HTO (visoku tibijalnu osteotomiju) – navodi dr Krivokapić.
Opšta bolnica Šabac
Najnoviji broj
25. april 2024.
