EVROPSKA NEDELjA PREVENCIJE RAKA GRLIĆA MATERICE (20. – 26. JANUAR 2020 GODINE)
Rak se može sprečiti
Rak grlića materice prepoznat je kao ozbiljan javnozdravstveni izazov u Srbiji. Zbog toga je Ministarstvo zdravlja, krajem 2012. godine, uvelo organizovani skrining raka grlića materice.
Kada je reč o obolevanju, najviše standardizovane stope incidencije od raka grlića materice u 2016. godini, u odnosu na prosečnu stopu incidencije od ove maligne lokalizacije u Republici Srbiji, registrovane su u Nišavskoj, Srednjebanatskoj, Zaječarskoj i Pirotskoj, a najniže u Podunavskoj, Jablaničkoj, Južnobanatskoj i Braničevskoj oblasti.
Više od prosečne standardizovane stope mortaliteta u Republici Srbiji registrovane su u Podunavskoj, Topličkoj, Severnobanatskoj i Zaječarskoj oblasti, a najniže u Moravičkoj, Kolubarskoj, Šumadijskoj i Borskoj.
Na osnovu registrovanih stopa obolevanja i umiranja, kao i na osnovu najnovijih procena Međunarodne agencije za istraživanje raka za 2018. godinu, Srbija je na petom mestu u Evropi po obolevanju i umiranju od raka grlića materice.
Maligni tumor kod žena u Mačvanskom okrugu
Posle kardiovaskularnih bolesti, maligni tumori predstavljaju najčešći uzrok i obolevanja i umiranja u našoj zemlji. Prema podacima Registra za rak Mačvanskog okruga, tokom 2016. godine, od svih vrsta malignih tumora je registrovano 1.428 novoobolelih osoba (764 muškarca i 664 žene). Prema istom izvoru, tokom 2016. godine je 835 osoba oba pola umrlo od raka (502 muškarca i 333 žene).
Standardizovane stope incidencije iznosile su 268,6 na 100.000 za muškarce i 229,4 na 100.000 za žene, a standardizovane stope mortaliteta su iznosile 170,3 na 100.000 za muškarce i 100,7 na 100.000 za žene.
U toku 2016 godine vodeće lokalizacije u obolevanju i u umiranju kod žena u Mačvanskom okrugu bile su rak dojke, bronha i pluća, maligni tumori kolona i rektuma i rak grlića materice. Ove četiri lokalizacije raka kod žena u Mačvanskom okrugu odgovorne su za manje od polovine svih novoobolelih i polovinu svih umrlih osoba ženskog pola od raka u 2016. godini. Tokom 2016. godine od raka dojke je obolelo 159 žena svih uzrasta i umrlo 57 osoba ženskog pola, od malignih tumora bronha i pluća obolelo je 65 žena svih uzrasta i umrlo 63 osobe ženskog pola, malignih tumora kolona i rektuma obolele su 63 žene svih uzrasta i umrlo 29 osoba ženskog pola i od cervikalnog raka je
Rak grlića materice nalazi se na četvrtom mestu po broju obolelih i umrlih u našem okrugu, ali je zabrinjavajuće što je više obolevaju mlađe žene.
(Analiza obolevanja i umiranja od malignog tumora kod žena u Mačvanskom
okrugu u 2016; Zavod za javno zdravlje Šabac)
Prevencija raka grlića materice
Prevencija malignih bolesti ima ogroman javno-zdravstveni potencijal i predstavlja najefikasniji pristup u kontroli malignih bolesti, jer na približno dve trećine faktora rizika koji su odgovorni za nastanak raka moguće je uticati, menjati ih ili ih potpuno eliminisati. Čak 40% malignih bolesti može biti izbegnuto jednostavnim merama: prestankom pušenja, ograničenim konzumiranjem alkohola, izbegavanjem suvišnog izlaganja suncu, zadržavanjem prosečne težine konzumiranjem zdrave hrane, vežbanjem, kao i zaštitom od infekcija koje se mogu razviti u rak.
Ukoliko do bolesti ipak dođe, njen je ishod moguće poboljšati ranim otkrivanjem, adekvatnim lečenjem i rehabilitacijom uz odgovarajuće palijativno zbrinjavanje.
U Srbiji su doneti nacionalni programi za skrining raka grlića materice, raka dojke i kolorektalnog raka, koji će u narednom periodu značajno smanjiti obolevanje i umiranje od navedenih lokalizacija malignih tumora.
Skriningom na karcinom grlića materice obuhvaćene su žene uzrasta od 25 do 64 godine, koje se pozivaju na preventivni ginekološki pregled i Papa test jednom u tri godine.
Evropska asocijacija za rak grlića materice dala je preporuke za obeležavanje Nedelje prevencije. Preporučene aktivnosti sa odnose na: distribuciju edukativno-promotivnog materijala na javnim mestima, kao i pružanja saveta i informacija o značaju korišćenja dostupnih preventivnih programa, organizovanje edukativnih seminara za stanovništvo u lokalnoj zajednici u školama, na fakultetima, u radnim zajednicama, organizovanje tribina za roditelje o značaju HPV imunizacije kao mera preventive, organizovanje predavanja o prevenciji raka grlića materice za adolescente u srednjim školama, održavanje seminara o prevenciji raka grlića materice namenjenih studentima medicine kao i zdravstvenim radnicima, javne manifestacije, nastupi na medijima sa preporukama o značaju PAP-a pregleda, kao i odziva na skrining raka grlića materice.
Kada je reč o obolevanju, najviše standardizovane stope incidencije od raka grlića materice u 2016. godini, u odnosu na prosečnu stopu incidencije od ove maligne lokalizacije u Republici Srbiji, registrovane su u Nišavskoj, Srednjebanatskoj, Zaječarskoj i Pirotskoj, a najniže u Podunavskoj, Jablaničkoj, Južnobanatskoj i Braničevskoj oblasti.
Više od prosečne standardizovane stope mortaliteta u Republici Srbiji registrovane su u Podunavskoj, Topličkoj, Severnobanatskoj i Zaječarskoj oblasti, a najniže u Moravičkoj, Kolubarskoj, Šumadijskoj i Borskoj.
Na osnovu registrovanih stopa obolevanja i umiranja, kao i na osnovu najnovijih procena Međunarodne agencije za istraživanje raka za 2018. godinu, Srbija je na petom mestu u Evropi po obolevanju i umiranju od raka grlića materice.
Maligni tumor kod žena u Mačvanskom okrugu
Posle kardiovaskularnih bolesti, maligni tumori predstavljaju najčešći uzrok i obolevanja i umiranja u našoj zemlji. Prema podacima Registra za rak Mačvanskog okruga, tokom 2016. godine, od svih vrsta malignih tumora je registrovano 1.428 novoobolelih osoba (764 muškarca i 664 žene). Prema istom izvoru, tokom 2016. godine je 835 osoba oba pola umrlo od raka (502 muškarca i 333 žene).
Standardizovane stope incidencije iznosile su 268,6 na 100.000 za muškarce i 229,4 na 100.000 za žene, a standardizovane stope mortaliteta su iznosile 170,3 na 100.000 za muškarce i 100,7 na 100.000 za žene.
U toku 2016 godine vodeće lokalizacije u obolevanju i u umiranju kod žena u Mačvanskom okrugu bile su rak dojke, bronha i pluća, maligni tumori kolona i rektuma i rak grlića materice. Ove četiri lokalizacije raka kod žena u Mačvanskom okrugu odgovorne su za manje od polovine svih novoobolelih i polovinu svih umrlih osoba ženskog pola od raka u 2016. godini. Tokom 2016. godine od raka dojke je obolelo 159 žena svih uzrasta i umrlo 57 osoba ženskog pola, od malignih tumora bronha i pluća obolelo je 65 žena svih uzrasta i umrlo 63 osobe ženskog pola, malignih tumora kolona i rektuma obolele su 63 žene svih uzrasta i umrlo 29 osoba ženskog pola i od cervikalnog raka je
Rak grlića materice nalazi se na četvrtom mestu po broju obolelih i umrlih u našem okrugu, ali je zabrinjavajuće što je više obolevaju mlađe žene.
(Analiza obolevanja i umiranja od malignog tumora kod žena u Mačvanskom
okrugu u 2016; Zavod za javno zdravlje Šabac)
Prevencija raka grlića materice
Prevencija malignih bolesti ima ogroman javno-zdravstveni potencijal i predstavlja najefikasniji pristup u kontroli malignih bolesti, jer na približno dve trećine faktora rizika koji su odgovorni za nastanak raka moguće je uticati, menjati ih ili ih potpuno eliminisati. Čak 40% malignih bolesti može biti izbegnuto jednostavnim merama: prestankom pušenja, ograničenim konzumiranjem alkohola, izbegavanjem suvišnog izlaganja suncu, zadržavanjem prosečne težine konzumiranjem zdrave hrane, vežbanjem, kao i zaštitom od infekcija koje se mogu razviti u rak.
Ukoliko do bolesti ipak dođe, njen je ishod moguće poboljšati ranim otkrivanjem, adekvatnim lečenjem i rehabilitacijom uz odgovarajuće palijativno zbrinjavanje.
U Srbiji su doneti nacionalni programi za skrining raka grlića materice, raka dojke i kolorektalnog raka, koji će u narednom periodu značajno smanjiti obolevanje i umiranje od navedenih lokalizacija malignih tumora.
Skriningom na karcinom grlića materice obuhvaćene su žene uzrasta od 25 do 64 godine, koje se pozivaju na preventivni ginekološki pregled i Papa test jednom u tri godine.
Evropska asocijacija za rak grlića materice dala je preporuke za obeležavanje Nedelje prevencije. Preporučene aktivnosti sa odnose na: distribuciju edukativno-promotivnog materijala na javnim mestima, kao i pružanja saveta i informacija o značaju korišćenja dostupnih preventivnih programa, organizovanje edukativnih seminara za stanovništvo u lokalnoj zajednici u školama, na fakultetima, u radnim zajednicama, organizovanje tribina za roditelje o značaju HPV imunizacije kao mera preventive, organizovanje predavanja o prevenciji raka grlića materice za adolescente u srednjim školama, održavanje seminara o prevenciji raka grlića materice namenjenih studentima medicine kao i zdravstvenim radnicima, javne manifestacije, nastupi na medijima sa preporukama o značaju PAP-a pregleda, kao i odziva na skrining raka grlića materice.
(dr Dragana Radojičić-epidemiolog Načelnik Centra za kontrolu i prevenciju bolesti ZZJZ Šabac) priredila: M. F.
Najnoviji broj
25. april 2024.
